Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Czy przypisywał najwyższej Istocie rolę sprawczą w swoim życiu? Czy zdawał sobie sprawę, że w krainie idolatrii Egipcjanie nie byli jego największymi sprzymierzeńcami? Opowieść o losach Józefa znamy od zewnętrznego narratora, który zna cel i zamierzenia wielkiej Bożej intrygi. Czasem tylko zyskujemy wgląd duszę bohatera przez słowa, które w Torze zostają zapisane. Musimy się tylko domyślać, co czuł. Możemy domniemywać, jak widział swój los.
Jedno w opowieści o jego losach się powtarza. Gdy znalazł się w sidłach żony Putyfara, gdy musiał bronić się przed jej zalotami i swoim pięknem, wyrzekł: „Jakoż bym miał uczynić tę wielką złość i grzeszyć przeciwko Bogu?” (39, 9). Chroni go wiara, a nie zrozumienie drogi, którą wędrował i którą jedynie potrafił opisywać w stronie biernej. Jak wtedy, gdy tłumaczył w królewskim więzieniu, że został ukradziony, wrzucony za nic do dołu. Trzymał się swojej wiary, choć los uczynił go z czasem kimś na podobieństwo Egipcjanina. Otrzymał nowe imię, dostał żonę Egipcjankę, córkę kapłana. Ba, nawet swemu pierworodnemu synowi dał imię Menasze, oznaczające: „Ten, który pozwolił mi zapomnieć o moich cierpieniach i domu ojcowskim”. Ale niezależnie od okoliczności wraca w jego słowach ta sama formuła: mądrość należy do Boga. Uwięzionym wysokim urzędnikom faraona, którzy przedstawili mu swoje sny i prosili o ich wytłumaczenie, odpowiedział: „Czyż interpretacja nie należy do Boga?” (40, 8).
Gdy Józef stanął przed faraonem, chwilowo zwolniony z więzienia, by odczytać sny królewskie, w tym decydującym momencie dla jego życia, gdy znajdował się między upadkiem a wzlotem, dumnie oznajmił: „Oprócz mnie Bóg opowie rzeczy szczęśliwe Faraonowi” (41, 16). Józef nie miał wątpliwości, co sen znaczył, podkreślając wiele razy, „co Bóg uczyni, oznajmił Faraonowi”. Józef okazuje się już nie wieszczkiem czy zdolnym psychoanalitykiem, ale prorokiem, który Bogu tylko zawdzięcza swój dar rozumienia symboli. Pośród czcicieli bożków wskazuje na Tego, kto sprowadził sny na faraona, i na Tego, kto znaczenie snów objawia. Nawet faraon to pojął i rzekł, że on, Józef, jest tym, „w którym był duch Boży” (41, 38). Nie nazywa już hebrajskiego niewolnika znawcą snów, ale kimś, kto wie od Boga, co czynić należy. Po raz pierwszy egipski władca deklaruje swoje uznanie dla najwyższego z królów. Staje ponad idolatrię oszołomiony mądrością i powagą Józefa.
Józef pojął swoją misję i plan Opatrzności o wiele później. W rozmowie z braćmi wypowiedział słowa: „Posłał mię tedy Bóg przed wami, abym was zachował ostatek na ziemi, a żebym dodał żywność na oswobodzenie wielkie” (45, 7). Zrozumiał, że jest sługą swego ludu i odpowiada za jego los. Taka była wola Boga i jej się trzymał, choć przez lata zapewne o tym nie wiedział.
O trzech mężach powiada się, że byli praojcami: o Abrahamie, Izaaku i Jakubie. Ich potomkowie nie byli nazywani patriarchami, ale założycielami plemion. I tylko jedno plemię otrzymało tytuł „sprawiedliwych”. Józef, który nosił miano cadik, był jedynym pośród biblijnych bohaterów. Dlaczego? Być może dlatego, że los swój związał z imieniem Boga i zapewnił swej rodzinie dom i strawę. Nawet jeśli na zewnątrz tak bardzo upodobnił się do Egipcjan.
