Indianie

Artykuły na ten temat

Navarre Scott Momaday, czerwiec 2001 r. / fot. Philippe Matsas / EAST NEWS

Navarre Scott Momaday: niedźwiedź opowiadacz

Bartosz Hlebowicz
„W naszym indiańskim świecie człowiek ma moralne zobowiązania wobec krajobrazu, jest za niego odpowiedzialny. Uczestniczy w duchu swojego miejsca na Ziemi” –…
Najbogatszy lud na świecie

Tragedia indiańskich milionerów

Bartosz Hlebowicz
Siali strach wśród innych Indian, unikali wojny z białymi. Zaczęli ginąć, gdy na ich ziemi odkryto ropę. Dziś honor Osedżom próbuje oddać Hollywood w filmie „…
Adam Fortunate Eagle w swojej pracowni artystycznej w Fallon. Nevada, Stany Zjednoczone, 4 czerwca 2009 r. / ANDY BARRON / AP / EAST NEWS

Indianie, zupełnie inna opowieść

Bartosz Hlebowicz
Adam Fortunate Eagle, Czipewej z rezerwatu Red Lake, po wylądowaniu w Rzymie oświadczył, że „prawem odkrycia, obejmuje Włochy w posiadanie”. Żartował.
Totem ludu Nisga’a w Narodowym Muzeum Szkocji. Edynburg, luty 2014 r. / TOTEM POLES OF THE NASS / FACEBOOK

Nowe życie indiańskich totemów

Bartosz Hlebowicz
Marius Barbeau sądził, że jego zadaniem jest ratowanie dziedzictwa indiańskiego, a sposobem na to miało być przekazanie dzieł ich rzemiosła do muzeów w …
Louise Erdrich. Paryż, 23 września 2012 r. / ULF ANDERSEN / GETTY IMAGES

Dobra wiadomość, zła wiadomość

Bartosz Hlebowicz
Wizje senne u Indian północnoamerykańskich stanowiły fundamentalną warstwę rzeczywistości. Umiejętność śnienia pielęgnowano od dziecka, co pomagało stymulować…
Graffiti na przystanku autobusowym na Cherokee Street w Denver, USA, kwiecień 2018 r. / HELEN H. RICHARDSON / DENVER POST / GETTY IMAGES

Okrutna melancholia Czirokezów

Bartosz Hlebowicz
Gdzieś w zakątku Oklahomy powstaje niezwykła literatura o zagubionych współczesnych Indianach, szukających ratunku w plemiennym folklorze i więziach rodzinnych.
JOHN ROSS JR. (w czerwonej koszuli, wraz z rodziną): Jest mi wstyd, że gdy zmarli moi przyjaciele, nie byłem na ich pogrzebie. Mam 66 lat i bałem się złapać koronawirusa. / ARCHIWUM PRYWATNE

Czirokezi walczą z czasem

Marta Zdzieborska
W dotkniętych epidemią indiańskich rezerwatach w USA przynajmniej jedno idzie sprawnie: niektóre plemiona zaszczepiły już ponad połowę swoich członków.
/ KASIA KOZAKIEWICZ DLA „TP”

O byciu razem

Marek Bieńczyk
Indianie, pancerni, detektywi z Niziurskiego i dzieci kwiaty – tak to się wszystko zaczęło.
/ JAMES SCHWABEL / ALAMY STOCK PHOTO

Lekcje z mchu i paproci

Robin Wall Kimmerer, Adam Robiński
Robin Wall Kimmerer, botaniczka: Przydomowy ogródek to najlepsze miejsce do uleczenia naszej chorej relacji z naturą. Tu najszybciej odzyskuję wiarę w to, że…
Sala Bosworth „Przybycie pionierów do Marietty”, ok. 1840 / LIBRARY OF CONGRESS

Droga do Onondaga

Bartosz Hlebowicz
Gigantyczne platany wymagały jednoczesnej pracy sześciu ludzi, a jeden osadnik na wyrąbanie własnej „przestrzeni życiowej” potrzebował nawet czterech tygodni…
Cristina Calderón / ILUSTRACJA DOROTA PIECHOCIŃSKA

Głód ma twarz Jaganki

Damian Nowicki
Cristina Calderón powtarza, że gorzka herbata może zastąpić obiad, a kromka chleba uratować życie. Sama czuje się jak eksponat: jest ostatnią Indianką z…
Wes Studi w serialu „Dom grozy” (Penny Dreadful) / IMAGE CAPITAL PICTURES / FILM STILLS / FORUM / IMAGE CAPITAL PICTURES / FILM STILLS / FORUM

Zagrać starego zrzędę

Bartosz Hlebowicz
Wes Studi, słynny filmowy Magua, dumny Geronimo i krwiożerczy Paunis z filmu Costnera, otrzymał honorowego Oscara za całokształt twórczości. To pierwszy…
Sacagawea z plemienia Szoszonów, przewodniczka Meriwethera Lewisa i Williama Clarka, w Three Forks, Missouri, 1805 r. / EDGAR SAMUEL PAXSON / DOMENA PUBLICZNA

Na koniec świata

Bartosz Hlebowicz
Prezydent Jefferson postrzegał nieznany białym Amerykanom Zachód jako krainę o nieskończonych zasobach, mającą być wiecznym źródłem witalności narodu. Należało…
Jenna Loring, ciotka zaginionej Ashley (na zdjęciu z prawej) i jej kuzynka Lissalynn. Browning w rezerwacie Indian, Montana, 14 lipca 2018 r. / DAVID GOLDMAN / AP PHOTO / EAST NEWS // ARCHIWUM PRYWATNE

Dwa billboardy za Missoulą

Marta Zdzieborska
Wychodzą z domu i nigdy nie wracają. Historie zaginionych kobiet są odbiciem problemów, z jakimi zmagają się dziś rdzenni Amerykanie.
Aktywiści indiańscy, którzy próbowali założyć wspólnotę na opuszczonej wyspie Alcatraz, 1969 r. / BETTMANN / GETTY IMAGES

Odyseja miejskich wojowników

Bartosz Hlebowicz
Ludzie, dla których domem jest „jazda autobusem”, uczą się indiańskiej tradycji z YouTube’a, a w Google’u szukają odpowiedzi na pytanie: „Co to znaczy być…
Atak Indian na dyliżans: przedstawienie zespołu Buffalo Billa w 1903 r. na Olympia Stadium w Londynie. / LIBRARY OF CONGRESS / CORBIS / GETTY IMAGES

Szaleni jeźdźcy świata

Bartosz Hlebowicz
113 lat temu na ziemie austriackiej Galicji – nad Olzę, Wisłę i San – zawitał Buffalo Bill ze swoim spektaklem o Dzikim Zachodzie.
David Bradley „Indiański sen”, w zbiorach Museum of Indian Arts and Culture, Santa Fe, Nowy Meksyk, USA / MUSEUM OF INDIAN ARTS AND CULTURE

W poszukiwaniu naturalnego snu

Jakub Mejer
Naukowcy i badacze literatury są zgodni: bez smartfonów i dostępu do sztucznego światła ludzie śpią inaczej.
Kanonizacja Katarzyny Tekakwithy, Watykan, 21 października 2012 r. / BARTOSZ MROZOWSKI / KINO ŚWIAT

Nieposkromione dziecko lasu

Bartosz Hlebowicz
Nazywana „indiańską oblubienicą Chrystusa”, zgromadziła miliony wyznawców w Ameryce. Zmarła, zadając sobie nieludzkie męki. Sześć lat temu Watykan uznał ją za…
Wódz Pokanoketów Massasoit i przywódca Pielgrzymów John Carver z fajką pokoju, rycina sprzed 1898 r. / CALIFORNIA STATE LIBRARY / DOMENA PUBLICZNA

Nowy utracony świat

Bartosz Hlebowicz
Wszystko było inaczej, niż nam się wydaje. Indianie przełamali nieufność i przyjęli białych pielgrzymów. Ci odpłacili im szacunkiem i wsparciem w konfliktach z…

Głos bezimiennych

Lektor
Rzadko odnotowuję prace stricte naukowe – ale też rzadko dotykają one tematu tak dramatycznego i tak mało obecnego w naszej świadomości. Mowa o dziedzictwie…
Czarny Jeleń z plemienia Oglala Siuks, około 1880 r. / TRANSCENDENTAL GRAPHICS / GETTY IMAGES

Święty człowiek Siuksów

Bartosz Hlebowicz
Lakocki szaman uważający się za „ducha ziemi”, a pod koniec życia katolicki katecheta, będzie beatyfikowany.
Sat-Okh na zlocie Polskiego Ruchu Przyjaciół Indian, 1995 r. / KRZYSZTOF WOJCIECHOWSKI / REPORTER

Polski Indianin

Bartosz Hlebowicz
„Biało-czerwony” to książka o tajemnicy Sat-Okha, czyli Stanisława Supłatowicza, autora książek dla młodzieży, inspiratora ruchu indianistycznego w Polsce. I…
Czerwona Chmura z żoną, ok. 1899 r. / LIBRARY OF CONGRESS

Opowieść z Wielkich Równin

Bartosz Hlebowicz
Gdy czytam historię Czerwonej Chmury, wodza Siuksów, wracają wspomnienia z młodzieńczych lat.
Amerykańscy weterani wojenni wspierają protesty Siuksów w Standing Rock. Dakota Północna, 3 grudnia 2016 r. / Fot. Michael Nigro / PACIFIC PRESS / LIGHTROCKET / GETTY IMAGES

W Kraju Indian wrze

Bartosz Hlebowicz
Siuksowie, Mohawkowie i jeszcze parę setek indiańskich grup w USA nadal muszą walczyć o zachowanie resztek suwerenności. Ale nie tylko Indianie – także…
Quanah Parker, wódz Komanczów, pozuje z pióropuszem przed swoim tipi. Przełom lat 80. i 90. XIX w. / Fot. Library of Congress

Oczywiste przeznaczenie

Marek Bieńczyk
Rysując obraz Komanczerii, Gwynne wprowadza nas w Conradowską „grozę grozę” – w samo jądro ciemności.