Funkcjonariusze NKWD przychodzili w nocy lub nad ranem. Zaczynało się od walenia w drzwi, po czym do środka wkraczało kilku enkawudzistów i po szybkiej rewizji, głosem nieznoszącym sprzeciwu, rozkazywali: „Sobirajties’!”.

Ten moment pojawia się we wszystkich wspomnieniach zesłańców – i zwykle opowiadany jest wyjątkowo wyraźnie, z dużą ilością szczegółów i wielkimi emocjami. Widać, że była to jedna z najważniejszych chwil w ich życiu. Rozpoczynała bowiem kilkuletnią gehennę, zakończoną powrotem do domu w najlepszym razie w 1946 r. lub później. Wielu nie miało nawet takiego – było nie było – szczęścia.

Przeciw „kontrrewolucjonistom”

Był 10 lutego 1940 r., gdy uzbrojeni sowieccy wojskowi wtargnęli do dużej leśniczówki w Mętnej niedaleko Bugu. Pięcioosobowa rodzina leśniczego Stefana Russela usłyszała, że natychmiast mają się spakować. Pozwolono im zabrać...