Waera

Warunkiem wypełnienia Boskiej obietnicy jest jej wysłuchanie. Jeśli trafi do ludzkich uszu, wówczas nic złego nie może się stać. Zapewnia nas o tym Bóg: "Jeśli wiernie będziesz słuchał głosu Pana, twego Boga, i będziesz wykonywał to, co jest słuszne w jego oczach; jeżeli będziesz dawał posłuch Jego przykazaniom i strzegł wszystkich Jego praw, to nie ukarzę cię żadną z tych plag, jakie zesłałem na Egipt, bo Ja, Pan, chcę być twym lekarzem" (16, 26). Judaizm czyni akt słuchania (a nie wiary) doświadczeniem kluczowym. Najważniejsza z codziennych modlitw jest właśnie błaganiem o to, by usłyszeć: "Słuchaj Izraelu, Pan jest naszym Bogiem, Panem jedynym". W tym fragmencie Tory atrofia słuchu jest jednak chorobą wszechobecną.

Nie bardzo chciał usłyszeć Boga Mojżesz. Jak czytamy w znanym midraszu, prorok przez siedem dni stał przed gorejącym krzakiem, a Bóg nalegał, by ten przyjął misję. Dopiero ósmego dnia Mojżesz usłyszał naglący i zagniewany głos Wiekuistego i ustąpił. Przyjął na siebie obowiązki, stał się ustami Boga, ale mówić miał brat Aron. Słuchać nie chciał też faraon. Miał serce zatwardziałe. Bóg musiał mnożyć klątwy i znaki, by władca usłyszał głos Boga Hebrajczyków.

Niezdolność słyszenia w każdym wypadku ma inne źródło. Izraelici nie słyszą, bo są umęczeni, zamknięci w swoich cierpieniach. Księga Zohar wskazuje na jeszcze inny powód: nie słyszeli, bo nie rozumieli, nie rozumieli, bo nie znali języka, którym mówił Mojżesz. Słowa do nich docierały, ale nie docierał sens. A działo się tak, bo mowa znalazła się na wygnaniu. Mowa proroka była im obca, bo przylgnęli do idoli, do swej niewolniczej kondycji. Jak czytamy w chasydzkim dziele "Sefat Emet - Język prawdy": "Nie odrzucili rzeczy obmierzłych, do których byli przywiązani, i dlatego nie porzucili idoli Egiptu. Gdyby byli gotowi do usłyszenia słów Boga, zostaliby natychmiast odkupieni".

Mojżesz nie chciał usłyszeć i przyjąć powołania z co najmniej dwóch powodów. Został przez Boga wybrany, ale potrzebował czasu, by przyjąć w pełni na siebie zobowiązanie. Został wzięty z zaskoczenia, gdy pasł owce pod górą Horeb. Żył dziesiątki lat poza swoim ludem i poza Egiptem. Mógł czuć się oddalony i wyobcowany od dawnych spraw. Był także inny powód: miał starszego brata Arona i jemu należało się pierwszeństwo. Ale tak jak w poprzednich przypadkach: Jakuba i Izaaka, to młodszy otrzymywał władzę. Tak się stało z woli Boga i tym razem, ale Mojżesz łatwo nie ustępował i trzymał się nakazów tradycji. Tak interpretuje opór Mojżesza Raszi: "Wynikał z tego, że nie chciał wielkości i władzy nad bratem, który był od niego starszy i do tego był prorokiem". Pismo wspomina, że natenczas Mojżesz miał lat osiemdziesiąt, a Aron osiemdziesiąt cztery. Bóg musiał, czytamy w midraszach, przekonywać Mojsze, że brat będzie szczęśliwy jego powołaniem i że nie ma w nim śladu egoizmu.

Dlaczego faraon nie słyszał? Można odnieść wrażenie, że ma on wszelkie cechy współczesnego satrapy. Nie słuchał nikogo. Nie obchodziły go blizny na ciałach poddanych, nie przejmował się brakiem wody, gradobiciem. Ważniejsze było to, by jego wola przeważyła. Postępował jak władca, który lud uczynił zakładnikiem swych niewzruszonych przekonań. Nie wierzył też w moc Arona i Mojżesza. Jego cudotwórcy znali różne sztuczki i potrafili, sądził, nie mniej niż Bóg Hebrajczyków. Musiało się dopiero zdarzyć coś naprawdę strasznego, coś w swojej zmysłowej oczywistości przerażającego, by Faraon wreszcie usłyszał.

Wyjście i odkupienie jest w tej perspektywie leczeniem i odzyskiwaniem mowy oraz leczeniem zdolności słuchania. Bóg stanie się "twoim lekarzem", gdy wgryziemy się  w mowę Tory. Pisał o tym wielki chasydzki rabin, Nachman z Bracławia: "Bóg powiedział, wejrzyj na język Tory, jakże jest cenny, ponieważ leczy mowę! Jak to możliwe? Jest bowiem napisane: »Drzewem życia język łagodny« (Ks. Przysłów 15, 4). A tym drzewem jest właśnie Tora".