Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
»Słyszał pan? - wyjął z kieszeni kamizelki zegarek i popatrzył na godzinę; była już piąta. - Podobno będą potrzebowali sporo krzyży. Nigdy nie potrzebowali aż tyle.« - Ojciec odłożył dłuto na parapet i otarł dłonie z drzewnego pyłu: - »Naprawdę nie ma lepszych wiadomości, panie Fritz?« - ale Albert Fritz tylko pokręcił głową: - »To jest wiadomość, panie Ferbelin, w połowie dobra, w połowie zła«"...
Wiele można odnaleźć w pierwszym akapicie nowej powieści Stefana Chwina. Umowność czasowej scenerii, gdy władcy niemieckiego Gdańska zamawiają u cieśli krzyże, mające być postrachem dla buntowników, a wkrótce też narzędziem kaźni. Zmieszanie dobra i zła, nieuchronnie nam towarzyszące. A przede wszystkim sam krzyż, umieszczony przez pisarza w centrum jego książki i świata jej bohaterów.
Akcja "Panny Ferbelin" osadzona jest w umownym, łączącym czasowe porządki Gdańsku, tyleż XIX-wiecznym, co przywołującym wypadki Grudnia 1970 i okresu pierwszej Solidarności. Miasto wstrząsane jest gwałtownymi procesami społecznymi, jego zarządcy zmagają się i z robotniczym buntem, brutalnie pacyfikując strajk w stoczni, i z nieokreślonym ruchem politycznym, dążącym do nadania miastu autonomii. Dochodzi nawet do terrorystycznego zamachu, czy może raczej - któż wie - krwawej policyjnej prowokacji.
Na takim tle ukazana jest czwórka bohaterów. Stoczniowy robotnik, zwany Nauczycielem z Neustadt, figura Jezusa głoszącego gdańszczanom ewangeliczne prawdy, by wkrótce zostać uznanym przez władającego prowincją prokuratora za wygodnego kozła ofiarnego, którego można obciążyć odpowiedzialnością za tragedię i skazać na śmierć. Ów właśnie prokurator, zgorzkniały Hammels, dla którego władza jest ucieczką przed rozpaczą i pustką. Jego syn, Helmut, dziecko zafascynowane zadawaniem bólu. I wreszcie tytułowa panna Ferbelin, guwernantka Helmuta, intelektualna partnerka Hammelsa, kochanka Nauczyciela, która nie zawaha się przekroczyć granic dobra i zła, by uratować ukochanego przed ukrzyżowaniem.
Można z tej książki wysnuwać różne pasma. Refleksję na temat skażonej ludzkiej natury, niezdolnej przyjąć przesłania zawartego w Kazaniu na Górze. Władzy, która chce utrzymać w ryzach ludzką trzodę i nie cofa się przed zabijaniem. Myśl o krzyżu, o przerażającej ofierze, poprzez którą Bóg nawiązuje pakt z ludźmi - chybiony może. Dla mnie najciekawszy jest wizerunek kobiety, która niesie w sobie intensywność istnienia, niedostępną mężczyźnie. Panna Ferbelin miała wszak uzasadnioną "pewność, że za wszystkimi oznakami męskiego triumfu kryje się słabość i lęk, że wszyscy mężczyźni są od niej słabsi, że lgną do niej, by napić się z jej ciała wody życia, bo wyczuwają, gdzie jest prawdziwe źródło".
