Tadeusz Baird: Dzieła

Dziś słucha się ich z pewnym rozbawieniem: gdzie słowo “krzyczę", tam śpiewaczka atakuje wysoki rejestr fortissimo, gdy w tekście mowa o trzęsieniu ziemi, w orkiestrze odzywają się dudniące werble. Z drugiej strony - ciekawie jest się przekonać, jak nasza muzyczna awangarda reagowała na współczesną sobie poezję Poświatowskiej czy Hillar.

Dwupłytowy album Polskich Nagrań z muzyką zmarłego w 1981 r. Bairda pojawił się właśnie w sklepach, co nie jest może wielkim powodem do dumy (jego niemiecki odpowiednik ukazał się już 5 lat temu!), wypełniając jedną z fonograficznych dziur, których mamy aż nadto. Cóż jednak zrobić, że wszystkie te nasze pomnikowe edycje są zawsze tak niechlujne... Nie mam pretensji o to, że zebrano tu wyłącznie nagrania archiwalne, smak czasu bowiem to rzecz nie do pogardzenia, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z prawykonaniami. Problemem jest już jednak dobór repertuaru: po co tak dużo miejsca poświęcono błahym pastiszom (takim jak suita “Colas Breugnon", nazwana przez jednego z dyrygentów “Coca-Colą"), brak za to słynnych “4 Esejów" czy kantaty “Goethe-Briefe", którą sam autor uznał za arcydzieło. Książeczka woła o pomstę do nieba: nie zamieszczono w niej ani tekstów pieśni, ani porządnego eseju na temat dorobku Bairda, brak również informacji, które nagrania są mono, a które stereo.

Rekompensują to na szczęście wyborni wykonawcy, sam zestaw dyrygentów gwarantuje pięć bardzo osobistych, acz odpowiedzialnych podejść do tej muzyki, obie panie śpiewaczki dzielnie radzą sobie z natłokiem wielkich septym (czasem tylko wpadając na zastawione przez kompozytora sentymentalne mielizny), a już prawdziwą ucztą są “Głosy z oddali" (pisane przez 60-letniego Bairda do nowiutkich wówczas wierszy 80-letniego Iwaszkiewicza; obaj niebawem mieli umrzeć) z niezrównanym barytonem Jerzego Artysza, dzięki któremu nawet Bairdowskie przerysowania brzmią szlachetnie i przekonująco, jako ostatnia próba zadania sobie paru pytań, na które odpowiedź zna tylko Najwyższy.