Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Nie apel, lecz szczegółową umowę dwóch państw: Izraela i Palestyny. Niejako “obywatelski" projekt, przygotowany niezależnie od rządów obu stron, a nawet wbrew nim mógł podjąć to, czego unikano w oficjalnych negocjacjach. Inaczej niż dotychczasowe “mapy drogowe", nie odkłada on na przyszłość spraw najtrudniejszych - granic, uchodźców palestyńskich, osiedli żydowskich i Jerozolimy - ale w każdej proponuje rozwiązanie: państwo palestyńskie powstaje na obszarze prawie całego Zachodniego Brzegu i Gazy; Izrael ewakuuje większość osiedli i zostawia ich infrastrukturę Palestyńczykom; uchodźcy palestyńscy i ich potomkowie (w sumie 4 mln ludzi) nie mogą wrócić tam, skąd uciekli lub zostali wyrzuceni po powstaniu Izraela; podzielona na dwie części Jerozolima jest stolicą i Izraela, i Palestyny itd. O wysiłku i powadze, z jaką jego inicjatorzy przygotowali “traktat" świadczy także, że porusza on i kwestie prestiżowe (np. uznając cierpienia uchodźców, z których większość i tak nie chce mieszkać w Izraelu i proponując im zadośćuczynienie tak, by dla Izraelczyków było to do zaakceptowania), i praktyczne; np. Izrael miałby prawo utrzymywać na Zachodnim Brzegu dwie stacje radarowe wczesnego ostrzegania.
Oddałby, miałby... Jakie praktyczne skutki będzie mieć inicjatywa genewska? Najprostsza odpowiedź: żadne. Rządzący z obu stron odrzucili go natychmiast: Szaron uznał, że równałby się “samobójstwu Izraela", a Arafat inicjatywę zbagatelizował, że to idea “prywatna" (Brygady Męczenników Al-Aksa, kontrolowane przez Fatah Arafata, nazwały kolaborantami Palestyńczyków, którzy pracowali nad “traktatem").
A jednak coś zostanie. Sygnał: że są ludzie zdolni do kompromisu, jakim byłby całościowy projekt zakończenia trwającej pół wieku wojny. Mniejsza, na ile realny, ale zmuszający do myślenia i stwarzający (przynajmniej intelektualną) alternatywę dla wojny. Tylko tyle i aż tyle.