Zimno i mgliście było na placu św. Piotra, gdy chowano Benedykta XVI. Choć nie tylko pogoda miała w tym dniu symboliczne znaczenie. Historia nie znała pogrzebu papieża emeryta. Do rangi symbolu urasta więc każdy gest i słowo – wypowiedziane lub powstrzymane.

Uroczystości były skromne i krótkie (kwadrans dłuższa była msza pontyfikalna w święto Trzech Króli, dzień później). Zwięzła homilia, wygłoszona przez papieża Franciszka, tylko jednym zdaniem odnosiła się do zmarłego, nawet jeśli oparta została na cytatach z jego nauczania. W Watykanie nie ogłoszono państwowej żałoby: urzędy, instytucje i sklepy były czynne, pracownicy mogli wziąć udział w pogrzebie, ale po zakończeniu mieli wrócić do obowiązków.

Także w poprzedzających dniach życie toczyło się normalnie: papież przyjmował gości, mianował biskupów i nuncjuszy, wygłaszał przemówienia i orędzia. Gdy tysiące osób stało...