Nowy Rok

Bóg zapowiedział, że ta noc, gdy dziesiąta plaga przejdzie przez cały Egipt, gdy wygubione zostanie w Egipcie wszystko, co pierworodne, ma być początkiem nowego roku (Wj 12, 2).

08.02.2015

Czyta się kilka minut

Bóg nakazał Mojżeszowi, by osobiście przekazał Jego nakaz całemu zgromadzeniu. Ów czas wypada w miesiącu nazywanym nisan (zwykle przełom marca i kwietnia; jest to miesiąc pierwszy wedle żydowskiego kalendarza. Nazwy miesięcy wywodzą się z czasów niewoli babilońskiej i o niej mają też przypominać). Związany został ze świętem baranka, świętem Pesach i wymarszem z Egiptu. Przypomina o wolności danej Izraelowi, o pozbywaniu się naszych materialnych zanieczyszczeń. Na znak wyswobodzenia z fizycznych ograniczeń tego dnia z domu usuwa się wszystko, co kwaszone (na przykład chleb), czyli chamec. Należy też w czasie Nowego Roku pozbyć się tego, co jest moralną słabością, a co w religijnej myśli nazywane jest duchowym oczyszczeniem z chamecu. Pierwszy miesiąc wypada w czasie pierwszej pełni wiosennej, a księżyc również w żydowskiej wyobraźni pozostaje symbolem przemiany, odrodzenia i powrotu do początku, do młodzieńczego entuzjazmu i radości. I o ten entuzjazm Mojżesz nakazywał się stale troszczyć. Można powiedzieć, że z nastaniem czasu zodiakalnego Barana nadchodzi kolejny rok i tylko o takim początku wyliczania czasu każe nam pamiętać Tora.

Jednak żydowska tradycja zachowuje pamięć jeszcze o trzech innych początkach roku. Drugi Nowy Rok (Rosz Haszana) wypada w miesiącu tiszri (mniej więcej we wrześniu i jest to siódmy miesiąc wedle żydowskiego kalendarza). Ten czas witany jest głosem rogu – szofaru – na pamiątkę i w rocznicę stworzenia człowieka, ale też po to, by przypomnieć wiernym o konieczności dokonania całorocznego rachunku sumienia i przygotowania do aktu skruchy. Wiosenny Nowy Rok mówi o początkach, nadziei, młodości, ten zaś – o rozumnej i dojrzałej analizie samego siebie. Bóg zapisuje nas do księgi życia i śmierci, a zapieczętowuje ją na Jom Kipur, po dziesięciu strasznych dniach, gdy szczerym wyznaniem win wobec tych, których skrzywdziliśmy, możemy zasłużyć na dalszy żywot. Czcić Nowy Rok, Rosz Haszana, nakazuje Talmud; tak jak wymaga, by od pierwszego tiszri liczyć lata szabatowe, wyznaczać podatki.

Trzeci Nowy Rok wypada 15. szwat, w święto nazywane Tu Bi-Szwat. Ten Nowy Rok związany jest z cyklem życia drzew i obudzeniem w nich soków. Drzewa w Izraelu wtedy są w większości jeszcze bezlistne i tylko migdałowce, zwane przez proroka Jeremiasza drzewami czuwającymi, swymi białymi kwiatami i małymi listkami zwiastują nadchodzącą wiosnę. Tego dnia oblicza się wiek drzew dla celów dziesięciny, a także ustala dojrzałość owocu. Mistycy każą w Tu Bi-Szwat myśleć o rajskich drzewach i grzechu pierwszych rodziców.

Czwarty Nowy Rok wypada pierwszego miesiąca elul i związany jest z pobieraniem dziesięciny za bydło urodzone w danym roku fiskalnym. Wypada zwykle w sierpniu. Nie jest to już dzień szczególnie czczony i pamiętany. Stał się istotny, ponieważ zapoczątkowuje przygotowania do skruchy i wielkich świąt.

Można rzec, że historia narodu zaczyna się z proklamacją Boga o mierzeniu czasu, co oznacza zapewne, że narody, cywilizacje trwają dopóty, dopóki żyją wedle swej miary czasu. Nie przestrzeń, ale właśnie czas tworzy Izrael.

©

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
(1951-2023) Socjolog, historyk idei, publicysta, były poseł. Dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. W 2013 r. otrzymał Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera w kategorii „Pisarstwo religijne lub filozoficzne” za całokształt twórczości. Autor wielu książek, m… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 07/2015