Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Tego dnia wszyscy stajemy przed Panem" - zaczyna się ostatnie przed Nowym Rokiem czytanie Tory. Dwa są znaczenia tych słów. "Tego właśnie dnia" Mojżesz na równinach Moabu potwierdził przymierze Izraela z Bogiem. Ale słowa "tego dnia" odnoszą nas również do sądu, który w każdy kolejny Nowy Rok Bóg sprawuje nad nami. Decyduje się wtedy los. Zostajemy zapisani do jednej z ksiąg: życia albo śmierci.
Prorok ogłosił, że Bóg zawarł "dziś" przymierze. Zawarł je nie tylko z tymi, którzy są obecni nad rzeką Jordan, ale i z tymi, których fizycznie tam nie było. Znawcy Pisma powiadają: chodzi o przyszłe pokolenia. Bóg przymierzem objął cały lud od zarania do dzisiaj. Dawni mędrcy mówią, że w swej historycznej całości został wezwany do przymierza, ponieważ Najwyższy wypuścił go z niewoli egipskiej, a Izrael mógł zaistnieć dzięki i w danej mu wolności. Możemy też rozumieć te słowa o zobowiązaniu nałożonym na przyszłe pokolenia tak, jak słowa o Przymierzu na Synaju. Tak wtedy, jak i teraz, na równinach Moabu, obecne były dusze wszystkich Izraelitów, choć ciała ich jeszcze się nie narodziły. Praski rabin Maharal odkrywał dodatkowy sens słów Tory: przyszłe pokolenia są zobowiązane wspólnym prawem, ponieważ sąd niższej instancji nie może unieważnić decyzji sądu wyższego, a nie było na ziemi sądu przewyższającego sąd Mojżesza. Tak więc przymierze dane zostało na wieki.
Podstawowe dla tego fragmentu są dwa przesłania. Pierwsze, że dana jest nam wolna wola i wybór: "Patrz! Kładę dziś przed tobą życie i dobro oraz śmierć i zło" (30, 15). Od nas zależy los na tej ziemi i przyszłe zbawienie. Tego, kto odejdzie od przymierza, spotkają wszystkie przekleństwa. Dla tego, kto pozostanie w zakonie, nagrodą będzie samo to, że kocha Boga i wykonuje jego nakazy.
Drugie przesłanie brzmi: Tora jest dostępna wszystkim. "Nie jest dla ciebie za trudna ani za daleka" (30, 11). Słowo Boga znajduje się "blisko ciebie", "w twoich ustach i w twoim sercu" (30, 14). Tora została oddana we władanie człowieka, co oznacza, że jesteśmy zobowiązani do wsłuchiwania się w nią - Mojżesz nakazuje odczytywanie całej Tory co 7 lat - i do samodzielnego interpretowania. Wszak wiele przepisów jest czasem zbyt ogólnych lub w nowych okolicznościach wymagają doprecyzowania czy rozwinięcia. Dlatego potrzebni są sędziowie i mędrcy. Od momentu zapisania Pięcioksięgu na straży jego sensu stoją uczeni, a religia Mojżesza staje się religią rozumnej obecności ludzi w Torze i w świecie.
Talmud przytacza historię wartą zastanowienia. Rabini spierali się, czy piec jest rytualnie czysty. Rabi Eliezer przytoczył wiele argumentów, ale przez rozmówców zostały odrzucone. Wtedy rzekł: niech na dowód mojej racji dąb przeskoczy na inne miejsce. Dąb się przesunął i wtedy rabi Joszua powiedział: na podstawie dębu niczego nie można dowieść. Jeżeli prawo jest takie, jak mówię, rzekł Eliezer, dowiedzie tego akwedukt; i woda zaczęła płynąć w odwrotną stronę. Powiedziano mu: akwedukt niczego nie dowodzi. Rabi Eliezer rzekł: mojego zdania będą bronić ściany domu. Zaczęły się rozpadać, a wtedy mędrcy rzekli: ściany nie bronią ani nie przeczą opiniom dotyczącym prawa. "To niech wypowiedzą się Niebiosa", i wtedy dobiegł ich głos z Nieba: słuszność jest po stronie rabi Eliezera. Powstał rabi Joszua i rzekł: Boże, Tora nie jest w niebie (30, 12), a tu na ziemi i Ty sam nakazałeś nam, by o jej rozumieniu decydowała większość. Po kilku dniach jeden z rozmówców, rabi Natan, spotkał proroka Eliasza i zapytał, co Bóg wtedy uczynił? A Eliasz odrzekł: "uśmiechnął się i powiedział: Moje dzieci odniosły nade Mną zwycięstwo!".
Bóg pozostawił swojemu ludowi Prawo, które Mojżesz spisał, nakazując, by go strzegli i rozważali. Razem z tym prawem dojrzewali. Dał im też Pieśń, by im wszędzie towarzyszyła, również w chwilach grzechu, i była im "świadkiem". W sądzie będzie wraz z Torą występować w roli świadka oskarżenia lub obrony. To część umowy zawartej między Bogiem a Izraelem. A dwóch świadków wystarczy Niebieskiemu Trybunałowi, by wydać sprawiedliwy wyrok. Pieśń kończy mowę proroka. Kończy się też Pięcioksiąg.
18 września wedle kalendarza żydowskiego zaczyna się rok 5770. L’szana towa.
