Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska za twórczość translatorską im. T. Boya-Żeleńskiego

Nominowani do Nagrody.

01.04.2019

Czyta się kilka minut

Ben Fountain DŁUGI MARSZ W POŁOWIE MECZU, przeł. Tomasz Gałązka, Czarne, Wołowiec 2017

Brawurowy przekład książki, która zdobyła najważniejsze amerykańskie nagrody literackie. Ośmiu żołnierzy z grupy Bravo ocalało z wymiany ognia z irackimi bojownikami. Teraz jako bohaterowie narodowi odbywają tournée po całym kraju, aby przekonać rodaków do dalszego prowadzenia wojny – w Święto Dziękczynienia mają być gośćmi drużyny futbolowej Dallas Cowboys i wystąpić w przerwie meczu. Powieść Fountaina to karkołomne spiętrzenie amerykańskości: miesza się w niej język futbolu, Teksasu, erotyki i militarnego etosu. Tłumacz wziął na siebie zadanie wynalezienia (albo po prostu stworzenia) w polszczyźnie warunków poznania współczesnej Ameryki wyłaniającej się z krytycznego oglądu i zderzenia języków.

TOMASZ GAŁĄZKA jest z wykształcenia historykiem. Z polskiego na angielski tłumaczył prace historyczne o dziejach i Zagładzie Żydów polskich, z angielskiego na polski około dwudziestu powieści i pozycji z literatury faktu oraz ponad sto opowiadań, w tym utwory Raya Bradbury’ego, Arthura Machena, Joe R. Lansdale’a, George’a Pelecanosa, Edith Nesbit, Newtona Thornburga, George’a V. Higginsa czy Neala Stephensona.

Elfriede Jelinek RECHNITZ. ANIOŁ ZAGŁADY, przeł. Monika Muskała, Korporacja Ha!art Kraków 2017

Dramat „Rechnitz. Anioł Zagłady” Elfriede Jelinek, będący częścią książki „Między Placem Bohaterów a Rechnitz. Austriackie rozliczenia”, opowiada autentyczną historię z czasu II wojny światowej. Pisarka upomina się o pomordowanych w masakrze w Rechnitz robotników przymusowych, w większości węgierskich Żydów. Dramat zapisany jest w formie jednolitego monologu, bez podziału na role – można go uznać za poemat lub monolog poetycki. Jak objaśnia tłumaczka, mowę postaci i wewnętrzną dramaturgię wyłonić trzeba było z magmy językowej, w której postaci są zanurzone. Trudność tłumaczenia polegała m.in. na językowym ukonstytuowaniu postaci, bez naruszania ograniczoności zdialogizowanego horyzontalnie i wertykalnie poematu.

MONIKA MUSKAŁA jest tłumaczką literatury niemieckojęzycznej i dramatopisarką. Od 1993 r. mieszka w Austrii. Tłumaczy głównie współczesnych autorów, takich jak Thomas Bernhard, Werner Schwab, Heiner Müller, ale i klasyków jak Friedrich Schiller, Frank Wedekind, Ödön von Horváth. Z Gabrielą Muskałą napisała trzy sztuki pod pseudonimem Amanita Muskaria.

Marcel Proust W POSZUKIWANIU UTRACONEGO CZASU. W STRONĘ SWANNA, przeł. Krystyna Rodowska, Officyna, Łódź 2018

Pierwszy z siedmiu tomów ponadczasowego arcydzieła Marcela Prousta. Dotąd był w polszczyźnie obecny dzięki przekładowi Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Krystyna Rodowska zaznacza, że tłumacz podejmujący się nowej interpretacji, jaką jest każde tłumaczenie wybitnego utworu z przeszłości, choćby nie tak dalekiej, musi być przygotowany na nieustający dialog języków: oryginału i języka docelowego, a także na dialog kontekstów kulturowych, w których każdy z tych języków jest zanurzony. Nowy przekład stanowi więc wyzwanie i przedstawia się jako skomplikowana, czasem też ryzykowna materia wyborów.

KRYSTYNA RODOWSKA jest poetką, tłumaczką literatury francuskiej i iberoamerykańskiej, przede wszystkim poezji, a także krytyczką i eseistką. Opublikowała osiem książek poetyckich, jej wiersze przetłumaczone zostały na jedenaście języków. Biuro Literackie wydało w latach 2008 i 2011 jej dwie obszerne antologie osobiste – poetów francuskich i latynoamerykańskich. W 1996 r. otrzymała Nagrodę „Literatury na Świecie” za przekład powieści Jeana Geneta „Ceremonie żałobne”.

Péter Nádas PAMIĘĆ, przeł. Elżbieta Sobolewska, Biuro Literackie, Stronie Śląskie 2017

„Pamięć” to monumentalna i legendarna powieść węgierskiego pisarza Pétera Nádasa. Przetłumaczona już prawie na wszystkie europejskie języki, trafia do rąk polskiego czytelnika ponad 30 lat po swojej premierze. Nádas jest od lat nie tylko wymieniany jako kandydat do literackiej Nagrody Nobla, ale też cieszy się opinią jednego z największych innowatorów współczesnej prozy węgierskiej. W „Pamięci” przedstawia losy pokolenia dorastającego w latach 50. i powraca do największych traum węgierskiej historii: stalinizmu i dramatu powstania 1956 roku.

ELŻBIETA SOBOLEWSKA jest absolwentką hungarystyki, tłumaczką i popularyzatorką literatury węgierskiej, redaktorką. Tłumaczyła m.in. dzieła László Krasznahorkaiego, Imre Kertésza i Pétera Esterházyego. Publikowała na temat literatury węgierskiej w „Literaturze na Świecie”, „Nowych Książkach” czy „Gazecie Wyborczej”. Laureatka Nagrody im. Milána Füsta za całokształt pracy translatorskiej.

Elizabeth Bishop SANTARÉM, przeł. Andrzej Sosnowski, Biuro Literackie, Stronie Śląskie 2018

Zbiór „Santarém” z obszernym posłowiem tłumacza Andrzeja Sosnowskiego przybliża polskim czytelnikom twórczość jednej z najważniejszych postaci amerykańskiej literatury. Wiersze i trzy małe prozy Bishop w przekładzie Andrzeja Sosnowskiego zasadniczo różnią się od tych, które przyswoił polszczyźnie Stanisław Barańczak. Sosnowski reprezentuje zgoła inną formację poetycko-translatorską, uwypukla odmienne płaszczyzny znaczeniowe, inny jest też kontekst, w jakim dzisiaj – po 20 latach – powraca amerykańska poetka.

ANDRZEJ SOSNOWSKI jest poetą, prozaikiem, tłumaczem, a także wykładowcą literatury amerykańskiej. Laureat m.in. Nagrody im. Kościelskich, Nagrody Literackiej Gdynia, Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius” i nagrody miesięcznika „Odra”. Redaktor „Literatury na Świecie”. Tłumaczył m.in. takich autorów, jak Ezra Pound, John Ashbery, John Cage, Ronald Firbank, Edmund White i Harry Mathews.

Sándor Márai DZIENNIK 1949–1956; DZIENNIK 1957–1966, przeł. Teresa Worowska, Czytelnik, Warszawa 2017 i 2018

Rozszerzony wybór z dzienników Sándora Máraiego, jednego z najwybitniejszych pisarzy węgierskich XX wieku, pełen jest wnikliwych zapisków o otaczającym go świecie, społeczeństwie, kulturze i sztuce. Także amerykańskiej, gdyż pisarz wyemigrował do Stanów w 1952 r. Teresa Worowska z wyczuwalną przyjemnością przenika język Máraiego, zważając na jego obrazowanie i rytm, by ze swobodą ukazać i przekazać polskiemu czytelnikowi bogactwo myśli, refleksji oraz emocji pisarza wobec otaczającej go zmiennej rzeczywistości; by przedstawić los człowieka, który wraz z bliskimi traci kulturową i geograficzną ojczyznę – zarówno Węgry, jak i Europę – a także, by pokazać niedole emigracyjnego pisarza.

TERESA WOROWSKA to hungarystka i tłumaczka z języka węgierskiego, doktor literaturoznawstwa. Przełożyła utwory m.in. Sándora Máraiego, Petera Esterházyego, Gyuli Krúdyego, Ágnes Nemes Nagy i Dezső Kosztolányiego. Za twórczość translatorską otrzymała nagrody „Literatury na Świecie”, „Zeszytów Literackich” i polskiego PEN Clubu.

Djuna Barnes OSTĘPY NOCY, przeł. Marcin Szuster, Ossolineum, Wrocław 2018

Polski przekład książki Djuny Barnes z 1936 r. to literackie wydarzenie. Jej tematem centralnym jest nieheteronormatywna seksualność – etykietka literatury lesbijskiej zepchnęła książkę na margines modernistycznego pisarstwa. Świat Barnes to jednak sam środek modernizmu: uwrażliwienie na język, komplikacje doświadczeń i form komunikacji. Zdaniem tłumacza główną rolę w utworze odgrywa język: „gęsty, nieprzejrzysty, bogaty leksykalnie i kapryśny składniowo, pełen kalamburów, obsesyjnie wielogłosowy, perfidnie wyrafinowany, niekiedy hipnotyczny i transowy”.

MARCIN SZUSTER jest z wykształcenia filozofem i amerykanistą. Od 2006 r. sekretarz redakcji „Literatury na Świecie”. Przełożył m.in. „Lęk przed wpływem” Harolda Blooma (z Agatą Bielik-Robson), „Co na kolację” oraz „Alfreda i Ginewrę” Jamesa Schuylera, a także takich autorów jak John Ashbery, William S. Burroughs, Henry Green, John Keats, Paul de Man, Walter Pater czy Edward Said. Współredaktor antologii „Reprezentacje Holokaustu”. Pisze na tematy związane z przekładem. ©℗

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Redaktor i krytyk literacki, stale współpracuje z „Tygodnikiem Powszechnym”.

Artykuł pochodzi z numeru Nr 14/2019