Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Kibicowskie wspólnoty na całym świecie są niezwykle silne, szczególnie te skupione wokół piłki nożnej. Niestety, często zamiast pozytywnych, sport wyzwala w ludziach emocje skrajnie negatywne i skandaliczne - co widać choćby w antysemickich hasłach wykrzykiwanych na stadionach. Te nienawistne okrzyki, jak przekonywał Michał Okoński, nie oznaczają koniecznie nienawiści rasowej, a określenie „Żyd” stało się synonimem innych obraźliwych słów. Co oczywiście nie zmienia faktu, że jest to zjawisko karygodne, szczególnie, że wciąż w dużej mierze bezkarne. Rafał Rosół był jeszcze bardziej krytyczny, twierdząc, że sprawa wydaje się beznadziejna i wymaga radykalnej zmiany całego środowiska kibicowskiego. Pytanie, czy jest to możliwe, pozostało otwarte.
O Polsce jako wspólnocie dyskutujemy nieustannie, zazwyczaj jednak w samym jej obrębie. A co nowego można zobaczyć, gdy przyjmiemy zewnętrzną perspektywę? O tym właśnie opowiadały pisarki, które na codzień mieszkają poza Polską. Weronika Gogola mówiła, że odkąd mieszka na Słowacji nabrała więcej dystansu. Kraj naszych południowych sąsiadów to w tym kontekście miejsce szczególne, bo pozornie bardzo podobne do Polski, ale właśnie z tego powodu wiele różnic nabiera kontrastu - na przykład stosunek do religii, w szczególności do katolicyzmu. Grażyna Plebanek z kolei opowiadała o szczególnie bliskiej jej Brukseli, być może najbardziej wielokulturowym i wielojęzykowym mieście Europy. Natasza Goerke z kolei, zresztą podobnie jak pozostałe penalistki, zwracała szczególną uwagę na możliwości, jakie daje życie w przestrzeniach różnych języków. Gogola mówiła o „zabrudzonej polszczyźnie”, czyli przenikaniu się nie tylko słów czy gramatyki, ale także obrazów świata, który z nich jest budowany. Dlatego też warto czasem przejrzeć się w takim obcym lustrze - dzięki temu możemy zobaczyć więcej i lepiej.
Piekło Conrada, zdaniem Michała Komara, autora jednej z najciekawszych książek poświęconych patronowi Festiwalu, nie jest gorące, tylko chłodne i przesiąknięte wilgocią. Nie jest też karą, a raczej stanem, który w naturalny sposób jest częścią rzeczywistości. Conrad, gdy w młodym wieku podjął decyzję o opuszczeniu swojej rodzimej wspólnoty, stał się człowiekiem o wyjątkowej perspektywie patrzenia na świat. Widać to nie tylko w jego prozie, ale również w stosunku do konkurencyjnych modeli cywilizacyjnych. Z jednej strony miał ciągnącą się w nieskończoność Rosję, ze swoim brutalnym i prymitywnym stosunkiem do człowieka i relacji społecznych, z drugiej strony kulturę morza, którą najlepiej uosabiało ówczesne imperium brytyjskie. Conradowskie przepisanie się z jednego świata do drugiego, jak podkreślał Komar, wymusiło na nim przyjęcie również innego zestawu wartości. Być może właśnie dzięki temu Conrad do dziś pozostaje jednym z najciekawszych międzykulturowych mediatorów.
Bohaterką ostatniego tegorocznego spotkania festiwalowego był Ayfer Tunç, turecka pisarka, dziennikarka, scenarzystka. Opowiadała przede wszystkim o mało znanych w Polsce niuansach kultury tureckiej, która składa się z wielu różnorodnych elementów. Niestety, postępując od lat unifikacja sprawia, że wszystko zostaje podporządkowywane coraz silniejszej narracji nacjonalistycznej. W Tureckiej polityce silnie pracuje postimperialny resentyment, który zawsze prowadzi do przemocy - zarówno na zewnątrz, jak i wobec własnych obywateli. Innym poważnym problemem tureckiej wspólnoty jest agresywny kapitalizm, który formatuje wszystkie relacje społeczne. „Spór klasowy, w którym ludzie ubodzy i marginalizowani mogliby walczyć o swoje prawa, został zastąpiony przez spór tożsamościowy - wygodniejszy dla władzy, która woli rządzić poprzez nieustanne antagonizowanie różnych grup”, mówiła pisarka. W przyszłym roku Turcja będzie obchodzić 100 lat istnienia republiki, a jak podkreślała Tunç, wartości republikańskie wciąż są obecne w tureckim społeczeństwie - i oby to się nie zmieniło.
„Piszcie tak, jakbyście pisali dla zmarłych. Uleganie podszeptom współczesności to największe zagrożenie dla każdego, kto chce się zajmować literaturą”, mówił Andrzej Stasiuk podczas wykładu mistrzowskiego na gali wręczenia Nagrody Conrada. Pisarz ostrzegał także przed pychą i medialnym szumem, jaki zazwyczaj towarzyszy literackim nagrodom. „Bycie pisarzem, to bycie samotnym”, ostrzegał uczciwie, choć nieco gorzko. W tym roku Nagrodę Conrada za najlepszym debiut otrzymała Paulina Siegień za książkę reporterską „Miasto bajka. Wiele historii Kaliningradu”. Odbierając statuetkę mówiła, o wyjątkowym momencie, w którym ukazała się jej książka. „Dziś Kaliningrad wydaje się odległy jak nigdy wcześniej. Sama się zastanawiam, czy to miasto jeszcze istnieje, czy już stało się bajką”, mówiła laureatka.
Parterem Strategicznym Festiwalu Conrada jest Allegro.
