Czy trauma może być spoiwem wspólnoty? Jeśli tak, to jakie są konsekwencje budowania więzi w oparciu o cierpienie, o którym dodatkowo nie można (lub nie potrafi się) głośno mówić? W 1945 w małym niemieckim mieście Demmin na wieść o nadciągającej Armii Czerwonej blisko tysiąc osób popełniło samobójstwo. Verena Kessler, gościni pierwszego wtorkowego spotkania, napisała powieść, w której główna bohaterka próbuje dotrzeć do jakiejś wersji prawdy o tamtych wydarzeniach sprzed lat. Czy jednak da się rozmawiać z duchami przeszłości? Kessler opowiadała dużo o skomplikowanym fenomenie dziedziczenia traumy, o zmaganiu się z bólem, który choć wydaje się odległy, wciąż jest obecny i wpływa na życie kolejnych pokoleń. To już kolejne spotkanie na tegorocznej edycji Festiwalu, gdzie pada ważne pytanie o to, jak możliwe jest, o ile w ogóle, funkcjonowanie wspólnoty, gdzie wciąż tyle rzeczy pozostaje przemilczane. Powieść Kessler daje jednak nadzieję na dialog na przekór upływowi czasu - a to pierwszy krok na drodze do uzdrowienia. 

Spotkanie z Vereną Kessler, fot. Katarzyna Kukiełka

Gości i gościnie tegorocznej edycji Festiwalu Conrada przedstawiamy w Magazynie Conrad, dodatku do „Tygodnika Powszechnego” >>

Z kolei Zbigniew Rokita opowiadał o tożsamości śląskiej, która nie do końca daje się opisać przy pomocy tych samych kategorii, co na przykład polska. Jego zdaniem śląskość nadrabia dziś zaległości z ostatnich 150 lat, gdy w naszej części Europy kształtowały się inne wspólnoty narodowe. Stąd też tak silny głód mitów i narracji spajających, które w przypadku polskości są podawane jako domyślne, choćby w procesie edukacji szkolnej. Z drugiej jednak strony śląskość, przynajmniej w wydaniu bliskim Rokicie, nie rości sobie praw do pełnowymiarowej tożsamości narodowej - to raczej element dodatkowy, który można traktować jako równoległy do innych form tożsamości. W ten sposób, o czym autor „Kajś” opowiadał w dalszej części spotkania, można zyskać bardzo ciekawą, podwójną perspektywę. „Na pewne tematy odruchowo rozmawiam po śląsku, na inne po polsku. Co więcej, w zależności od języka, który w danym momencie używam, jestem nieco innym człowiekiem”, mówił. W świecie narastających podziałów i wzajemnej niechęci taki sposób myślenia o tożsamości - jako czymś otwierającym i ubogacającym, a nie wymuszającym dystans i rywalizację - wydaje się szczególnie potrzebny. 

Wspieraj powstawanie Festiwalu Conrada, licytując festiwalowe pamiątki oraz cegiełki - bilety dobrej woli >>

Spotkanie z Alfianem Sa’atem, fot. Adrian Pallasch

Singapur w oczach Zachodu często postrzegany jest jako wyjątkowo udany przykład udanej dekolonizacji. Alfian Sa’at, pisarz pochodzący z tego miasta-państwa, przekonywał jednak, że ten obraz jest dużo bardziej skomplikowany. Będąc przedstawicielem malajskiej mniejszości, wielokrotnie w swoim życiu doświadczył najróżniejszych form dyskryminacji. Jego zdaniem władze Singapuru przejęły od Brytyjczyków rasowo-klasowy sposób myślenia o strukturze społecznej. „O Malajach często mówi się, że są leniwi i roszczeniowi, a to dlatego, że kontestują neoliberalny model kapitalistycznych form życia”, przekonywał. Tego typu presja działa nie tylko od zewnątrz, ale także od wewnątrz, co odczuwają wszyscy członkowie tej i innych zmarginalizowanych wspólnot. „Gdy miałem 18 lat, postanowiłem zostać lekarzem. Chciałem udowodnić sobie i innym, że jest to możliwe dla kogoś takiego jak ja, Malaja pochodzącego z ubogiej klasy robotniczej”. Alfian Sa’at szybko jednak porzucił tę drogę na rzecz literatury - dzięki temu możemy, także po polsku, przeczytać jego szkice, w których opowiada o doświadczeniu swoim i innych, którzy w życiu zmagali się z podobnymi problemami. 

Parterem Strategicznym Festiwalu Conrada jest Allegro.