Bojaźliwy Saul

Wojowniczy Saul bał się też Filistynów i słów ducha proroka Samuela, który wywołany z ciemności szeolu wieszczył rychłą śmierć jemu i jego synowi. Bał się król swoich wojaków, którzy mówili, że się zbuntują, jeśli tylko włos spadnie z głowy Jonatana.

Saul był – jak widać – nie tylko szaleńcem i okrutnikiem, ale też miał coś z tchórza. Kluczem do osobowości pierwszego króla Izraela jest jednak nie tylko jego bojaźń, lecz także niska samoocena. Zwykle to poważny problem życiowy, powodujący brak emocjonalnej stabilności. Jeszcze żywy Samuel, odbierając mu tytuł do sprawowania funkcji władcy, widział problem w niepewności i słabości: „Gdyś był mały w oczach twoich, nie stałeś się głową pokoleń izraelskich i nie pomazał cię Pan na króla nad Izraelem” (1 Sam 15, 17).

Saul polując na Dawida, objawiał poważne problemy psychiczne. Ale nie sposób sprowadzić do tego wszystkie wymiary konfliktu między dwoma monarchami. Król Saul wszak walczył o tron nie tylko dla siebie, ale i dla swoich potomków. Chciał swoim następcą uczynić Jonatana. A gdy okazało się, że jest to niemożliwe, zaklinał Dawida, by ten nie wymazał jego imienia i imienia jego rodziny z historii Izraela. Wiemy, że tak działo się w Egipcie. Zdarzało się, że faraonowie wyparowywali z dziejów i nie pozostawał po nich nawet grobowiec. Taki los spotkał Hatszeput, której wizerunek miał być usunięty z miejsc publicznych, czy Echnatona. W każdym razie osobliwa była prośba Saula i, jak rozumiem, ktoś kilka wieków później spisując losy plemion Izraela, nie zapomniał o tragicznej figurze pierwszego króla.

Był jeszcze jeden istotny powód, dla którego Saul tak bardzo miał na pieńku z Dawidem. Dawid – sądząc po opowieści o Abigail – był kimś w rodzaju rozbójnika wymuszającego okupy. Żaden władca tego nie tolerował, bo to on uważał, że ma monopol na ściąganie haraczu zwanego podatkiem. A do tego wszystkiego Dawid nie robił wrażenia osoby słynącej z lojalności plemiennej i rodzinnej. W Księdze Samuela opisana jest wysoce zastanawiająca historia. Dawid dostał dla siebie i swoich kompanów miasto od Achisa, filistyńskiego władcy. Stamtąd robił łupieżcze wyprawy na różne ludy. Nigdy nie zaczepiał Filistynów, i jak nas zapewnia autor księgi, nie zrobił niczego złego Hebrajczykom. Zdarzyło się jednak tak, że Filistyńczycy ruszyli na Benjamitów. Filistyński władca chciał wziąć Dawida ze sobą jako sprzymierzeńca, ale książęta filistyńscy uznali, że nie należy ufać Dawidowi, i zrezygnowano z jego pomocy. Jak z tego wynika, tylko cudem umknął on trudnej dla siebie sytuacji: mógł albo walczyć z Filistynami w obronie nielubianego przez siebie Saula (ale był bez szans), albo stanąć przeciw królowi Izraela, a wtedy pozostałby w naszej pamięci jako zdrajca. Dawidowi trafił się jednak dobry los w tej boskiej loterii i skończyło się na tym, że na jego miasto napadli Amelekici, porwali mu żony i rodziny kamratów. Moralnie Dawid mógł więc wyjść z tej sytuacji bez szwanku. ©