wszechświat

Artykuły na ten temat

Mgławica Koński Łeb (Horsehead Nebula) - pierwsze zdjęcie wykonane przez teleskop Euclid / fot. ESA / materiały prasowe

Ciemna misja Euklidesa. Co widać przez nowy kosmiczny teleskop?

Sebastian Szybka
Do słynnego teleskopu Jamesa Webba dołączył w 2023 roku w przestrzeni kosmicznej teleskop Euclid. Jego zadaniem jest rozwikłanie zagadki ciemnej materii i…
Kosmiczny teleskop Euclid Europejskiej Agencji Kosmicznej. Cannes, wrzesień 2019 r. / PATRICE LAPOIRIE / MAXPPP / FORUM

Na tropie ciemnej materii

Wojciech Brzeziński
Pozostaje jedną z największych zagadek fizyki. Wciąż nie wiemy, z czego miałaby się składać ani czy w ogóle istnieje. Właśnie zaczynamy nową serię…

Pomruki wszechświata. Podejrzeliśmy galaktyki tańczące w rytmie fal grawitacyjnych

Tomasz Miller
Cztery zespoły astrofizyków ogłosiły przełomowe wyniki kilkunastoletnich poszukiwań tzw. nanohercowych fal grawitacyjnych. Równie niezwykły jak samo zjawisko…
Celem sondy DART było zderzenie się z asteroidą Dimorphos / WIZUALIZACJA NASA /

Najważniejsza kraksa w historii. System obrony planety zadziałał

Michał Gikowski
Właśnie potwierdzono, że kosmiczna skała, o którą dwa tygodnie temu rozbił się niewielki statek kosmiczny DART, też mocno odczuła skutki kolizji. I to świetna…
Co z tym kosmosem? Tekst: Łukasz Lamża, infografika: Lech Mazurczyk

Co z tym kosmosem? [INFOGRAFIKA]

Łukasz Lamża, infografika: Lech Mazurczyk
Nie jest łatwo ustalić, jaki jest Wszechświat w największej skali. Oto niewielka próbka modeli kosmologicznych, dawnych i współczesnych.
/ NASA

Sonda Parker coraz bliżej Słońca

Łukasz Lamża
Słońce już dawno przestało być tylko jasnym punktem na niebie wyznaczającym porządek dnia i nocy.
/ ADAM GOLEC / AGENCJA GAZETA

Świat nie został odczarowany

Ks. Michał Heller, Artur Sporniak
Ks. prof. Michał Heller, kosmolog: Stworzenie Wszechświata jest realizowaniem niezmiernie racjonalnego programu. To powinno być interesujące dla teologa. Być…

Falujący naleśnik Drogi Mlecznej

Łukasz Lamża
Dzięki badaniom polskich astronomów z Uniwersytetu Warszawskiego ujrzeliśmy właśnie z nową klarownością kształt naszej Galaktyki.
Deszcz meteorytów nad chińskim Obserwatorium Ming’antu w regionie Xilin Gol, 2018 r. / BARCROFT MEDIA / GETTY IMAGES

Asteroidy atakują

Anna Łosiak
Od kilkudziesięciu lat przygotowujemy się na kosmiczną katastrofę. Obserwujemy niebo, zbieramy meteoryty i badamy kratery uderzeniowe. Ale duża asteroida…
/ NASA

Zbuntowane gwiazdy

David H. Levy, Wojciech Brzeziński
David H. Levy, astronom: Dwadzieścia pięć lat temu patrzyliśmy przez wszystko, co mieliśmy. Przez tydzień cała planeta obserwowała, jak nasza kometa bombarduje…
Radioteleskop ALMA w Chile, należący do sieci Teleskop Horyzontu Zdarzeń / BABAK TAFRESHI / GETTY IMAGES

Dowód na istnienie

Monika Mościbrodzka, Aleksandra Kozłowska
MONIKA MOŚCIBRODZKA, astrofizyczka: To był ten moment, gdy krzyczy się: „Eureka!”. Nie tylko uzyskaliśmy najlepszy argument za istnieniem czarnych dziur, ale…
/ CNEOS.JPL.NASA.GOV

Gra w koniec świata

Wojciech Brzeziński
Grupa astronomów, geologów i inżynierów spotyka się co kilka lat, by przygotować nas na kosmiczną katastrofę. Tym razem nie udało się uniknąć ogromnych…
Kolizja dwóch galaktyk oddalonych od Ziemi o 62 mln lat świetlnych. / NASA

Szczenięce lata wszechświata

Łukasz Lamża
W środę 16 maja opisano obserwację galaktyki tak oddalonej od Ziemi, że jej obraz, który dziś do nas trafia, powstał zaledwie 500 mln lat po wielkim wybuchu (…
FOT. SPACEX / HO / AFP PHOTO / EAST NEWS

Kabriolet w drodze na Marsa

Wojciech Brzeziński
Elon Musk wysłał w kosmos rakietę Falcon Heavy, największą, jaką świat widział od 40 lat. Miliarder rozumie siłę obrazu. Aby przetestować rakietę, mógł…
Wizualizacja zderzenia dwóch gwiazd neutronowych, w którym powstająciężkie pierwiastki / NASA

Jakie poznaliśmy sekrety Wszechświata

Michał Eckstein
Rok 2017 upłynął pod znakiem kosmicznych atrakcji.
Portret Gwiazdy (l. 31) / ESO

Mam słabość do planet

Łukasz Lamża
O tym, skąd brać energię, o dzieciństwie, życiu w huku i przemijaniu – nasz dziennikarz rozmawia z prawdziwą gwiazdą.
Fot. JONATHAN NACKSTRAND / AFP / EASTNEWS

Noble 2017, Fizyka: za fale grawitacyjne

Łukasz Lamża
Laureatami zostali Rainer Weiss (pierwsza połowa nagrody) oraz Barry C. Barish i Kip S. Thorne (druga połowa). Ilustruje to nie tylko milowy krok w rozwoju…
Część systemu LOFAR – stacja w pobliżu Exloo w Holandii. / LOFAR / ASTRON / WIKIPEDIA.ORG

Ciemne wieki wszechświata

Sebastian Szybka
Co się działo, gdy nie świeciły jeszcze pierwsze gwiazdy? Nowa technologia wkrótce umożliwi nam spojrzenie w okrytą mrokiem przeszłość.
/ Fot. NASA

Gigant nieznany [GALERIA]

MK, NASA
„Jeśli wygląda jak bekon, znaczy, że to Jowisz” – głosi szkolna zasada pomocna przy nauce o planetach.
/ Źródło: NASA

Wielki Finał sondy Cassini

Wojciech Brzeziński
Jak odchodzić – to z hukiem. To mogłoby być motto misji Cassini. Sonda, która od 13 lat z bliska przygląda się Saturnowi, jest skazana na zagładę. Ale jej…
Zgodnie z hipotezą panspermii zarodki organizmów żywych wędrują w ośrodku międzygwiazdowym naszej Galaktyki. Wizja artystyczna. / Fot. SCIENCE PHOTO LIBRARY / EAST NEWS

Chemiczny wypadek

Paul Davies, Michał Eckstein, Tomasz Miller
Prof. Paul Davies: W znanej nam fizyce nie ma zasady, w myśl której materia nieożywiona powinna ożyć. Życie ma tak niezwykłe własności, że to ziemskie może być…
/ Fot. NASA / JPL-CALTECH

Misja na Europę

WB
To goniec, którego wysyłamy, żeby przywitać się z sąsiadami.
/ Źródło: NASA

Ta inna Europa

Wojciech Brzeziński
Na powierzchni jednego z najbardziej fascynujących obiektów Układu Słonecznego – Europy, lodowatego księżyca Jowisza – potwierdzono obecność fontann na…

Piękno równa się prawda

Tomasz Miller
Jeżeli – podobnie jak uczynili starożytni – za istotę piękna uznamy symetrię, to współcześni fizycy staną się nie tylko poszukiwaczami prawdy – będą również…
/ Fot. Carlos Fernandez / GETTY IMAGES

Wszechświat jest gościnny

Ks. Damian Wąsek
Niekoniecznie jesteśmy samotni w kosmosie. Gdyby istnieli inteligentni kosmici, stanowiliby misyjne wyzwanie, jak kiedyś Indianie czy Eskimosi.
/ Fot. Carlos Malvar / GETTY IMAGES

Ziemia, jedyna wybranka

Michał Rychert
Tak, jesteśmy samotni w kosmosie. Bo istnienie inteligentnych istot pozaziemskich prowadzi do wywrócenia teologii i do amputacji najpiękniejszych stron Pisma…
Lądownik Philae na powierzchni komety 67P/Czuriumow-Gierasimienko (wizualizacja) / Fot. NASA

Kosmiczni posłańcy życia

Mirosław Dworniczak
Związki chemiczne, które wywąchała na komecie misja Rosetta, pięknie nie pachną. Ale ich obecność ma wielkie znaczenie dla starej hipotezy o tym, jak we…
Europa – księżyc Jowisza / Fot. NASA

Odyseja na Europę

Wojciech Brzeziński
Ludzkość rusza na księżyc Jowisza w poszukiwaniu życia. Czy staniemy się kosmicznymi najeźdźcami?
Wizualizacja zderzenia dwóch czarnych dziur, które było źródłem fali grawitacyjnej, zaobserwowanej przez Ligo 14 września 2015 r. / / Fot. Wizualizacja: LIGO

Nowe oko na Wszechświat

Michał Eckstein
Potwierdzenie, że fale grawitacyjne istnieją, to nie tylko hołd oddany genialnej teorii Einsteina. Pozwolą nam one oglądać kosmos z zupełnie innej perspektywy.

Układ nagrody na kursie

Artur Sporniak
Co zrobić, by mądry, lecz nie emocjonujący wykład po kilkunastu minutach nie zaczął nas nudzić? Krakowskie Centrum Kopernika znalazło na to sposób.
Laureaci nagrody Nobla z Fizyki 2015: 2015 Takaaki Kajita i Arthur B. McDonald / / Fot. AFP PHOTO / JONATHAN NACKSTRAND

Oscar nauki za masę

Marcin Bójko
Nagroda Nobla z fizyki przyznana została dwóm szefom potężnych zespołów badawczych, które zajmowały się badaniem najbardziej nieuchwytnej cząsteczki…
Narodziny Wszechświata po Wielkim Wybuchu (opis na końcu tekstu) / Rys. NASA

Odkrycie obrócone w pył

Michał Eckstein
Rozwiązywanie zagadek Wszechświata wymaga skomplikowanych modeli oraz drobiazgowej analizy danych. O tym, jak łatwo dać się zwieść eleganckiej teorii i…
Lodowe góry na powierzchni Plutona, o wysokości do 3,5 tys. m, odkryte przez sondę New Horizons 15 lipca 2015 r. / / fot. NASA/JHU APL/SwRI

Ludzkość wśród nowych światów

Wojciech Brzeziński
To była ostatnia wielka, biała plama na naszych mapach. Jeszcze nie rozumiemy, co zobaczyliśmy. To same niespodzianki.
/ Fot. Domena Publiczna

Ocean możliwości

George Ellis, Łukasz Lamża
George Ellis, kosmolog: Sam fakt, że możliwe jest myślenie w kategoriach etycznych, informuje nas o naturze Wszechświata. U podstaw nie jest on chaotyczny i…
Ks. prof. Michał Heller, Festiwal Kopernika, 23 maja 2015 r. / / fot. Kamila Buturla / TP

Cud zrozumienia

MK
Kosmolog ks. prof. Michał Heller na zakończenie Festiwalu Kopernika mówił o tym, jak nauka uszlachetnia. Słuchaczy zostawił z zaskakującym przesłaniem płynącym…
Albert Einstein / Fot. DOMENA PUBLICZNA / koloryzacja: Mads Madsen

Co ty wiesz o ogólnej teorii względności

Łukasz Lamża
Jest jednym z filarów fizyki, jaką dziś znamy. W tym roku obchodzi stulecie. To dobry moment, żeby sprawdzić, co tak naprawdę głosi.
Prof. Marek Kowalski przed detektorem w eksperymencie ALICE, 70 metrów pod ziemią, na obwodzie Wielkiego Zderzacza Hadronów. Meyrin k. Genewy, Szwajcaria / Fot. Adam Warżawa / PAP

Zupa z kwarków

Marek Kowalski, Michał Kuźmiński
Prof. Marek Kowalski, fizyk z CERN: W Wielkim Zderzaczu Hadronów badamy stan materii, który istniał do około jednej milionowej części sekundy po Wielkim…
/ Fot. Gary Kaemmer / GETTY IMAGES

Poezja Wszechświata

Ks. Michał Heller
Genialność nie polega na tym, że się ma jakieś nadzwyczajne natchnienia (lub ambicje?) w stosunku do Wszechświata, lecz na tym, że to Wszechświat wybiera sobie…
Droga Mleczna nad Parkiem Narodowym Zion w stanie Utah, USA, sierpień 2012 r. / Fot. Jon Hicks / CORBIS

Racjonalność i Sens

Ks. Michał Heller
Wszechświat przestał być Czarną Magią. Nadal czujemy przed nim respekt, kruchość naszego istnienia daje się nam we znaki, ale Kosmos przekonał nas, że jego…
Meteoryt Hoba, stan obecny / Fot. Ze zbiorów Krystyny Słomki

Gigant z kosmosu

Krystyna Słomka
To największy znany okruch wszechświata na Ziemi. Spoczywający w Namibii meteoryt Hoba od znalezienia utracił jedną dziesiątą wagi.
Symulacja komputerowa budowy Wszechświata w wielkiej skali. Widoczne tu włókna zbudowane są z tysięcy galaktyk. Większe, jaśniejsze rejony to gromady galaktyk, zaś ciemne obszary to kosmiczne pustki. / Il. Andrew Pontzen i Fabio Governato

Zważyć pustkę

Paulina Wojciechowska
Dzięki nowej metodzie stworzonej pod kierownictwem polskiego naukowca po raz pierwszy zmierzymy masę olbrzymich, najbardziej niedostępnych rejonów Wszechświata.
/ Fot. NASA

Karzeł z rubieży

Wojciech Brzeziński
Po 9 latach do finału zbliża się misja sondy New Horizons. Ma zbadać jeden z najbardziej tajemniczych obiektów Układu Słonecznego. Asteroidę 134340, lepiej…

Nie za bardzo inteligentny Inteligentny Projekt

Ks. Michał Heller
Zwolennicy creation science bardzo często przeciwstawiają Bogu „czysty przypadek”. Wszechświat został stworzony przez Boga, czy powstał na mocy czystego…
Kadr z filmu „Interstellar” / Fot. MATERIAŁY PRASOWE

Kinowa fizyka rzeczy niemożliwych

Łukasz Lamża
Że niby film „Interstellar” jest naukowo niewiarygodny? Niekoniecznie. Nauka rozwija się tak – niewiarygodnie – szybko, że do kina też trzeba chodzić z…
Kometa 67P/Czuriumow-Gierasimienko z bliska / Fot. ESA / ROSETTA / NAVCAM; DIMENSIONS: ESA / ROSETTA / MPS FOR OSIRIS TEAM / UPD / LAM / IAA i in.

Kosmiczne podboje

WB
Kometa 67P/ Czuriumow-Gierasimienko to najnowsze terytorium podbite przez ludzkość. Do tej pory wylądowaliśmy dopiero na siedmiu obiektach pozaziemskich. Oto…
FOT. PIXABAY /

Jerzy Turowicz: Widziane z Księżyca

Jerzy Turowicz