Zmorą redaktorów działów kulturalnych, a - przede wszystkim - stale odpytywanych uczestników, są ankiety w rodzaju "najlepsza" ("najważniejsza") książka roku, dekady, stulecia, historii literatury... Oczywiście dwudziestolecie 1989-2009 prowokuje do takich dziennikarskich pytań. Najważniejsza powieść dwudziestolecia? Najlepszy tom wierszy?

Wiadomo, że - poza marketingową chęcią tworzenia rankingu - pytania takie nie przynoszą większego pożytku. Odpowiedzi zawsze są zbyt uproszczone, trudno wyobrazić sobie kryteria, które pozwolą na równych prawach zderzyć ze sobą powieść Myśliwskiego, książkę Grossa, tom Miłosza i prozę Wiedemanna.

Ale historia literatury to także, a może przede wszystkim, historia osobista - lektur dla nas najważniejszych, które zapadły w pamięć, a czasem - przeorały duszę. O takie właśnie książki z ostatnich 20 lat...