Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Skąd się wziął ten genialny autor? Jak to się stało, że jego opowiadania wydano w Pradze na początku lat 70., po inwazji na Czechosłowację i rozpoczęciu „normalizacji” czeskiej kultury i życia społecznego? Biografia Aleksandra Kaczorowskiego odpowiada na te pytania – i na wiele innych. Odtwarza losy bohatera, ale i wprowadza w historię Czech od XVIII w. po schyłek komunizmu, widzianą ze szczególnej perspektywy – czeskich Żydów.
Ota Pavel (1930–1973), wcześniej Popper, był bowiem synem Żyda i Czeszki. Rodzina była w pełni zasymilowana, co nie uchroniło jej od prześladowań nazistów. Babka zginęła, dziadek zmarł tuż przed wywózką do obozu w Terezinie, dokąd trafili też starsi bracia Oty. Obaj przeżyli, podobnie jak ojciec, Leo Popper, nieustannie obecny w prozie najmłodszego syna. Kaczorowski konfrontuje literacki portret „tatusia” z faktami, prowadzi nas przez zmitologizowany kraj lat dziecinnych pisarza nad rzeką Berounką, odtwarza powojenne dzieje Popperów. Akces (z przekonania) do partii komunistycznej, o którym Ota Pavel napisze po latach w „Biegu przez Pragę”, groteskowy epizod nieudanej służby Lea w wywiadzie... A potem już głównym wątkiem staje się życie Oty: sportowca, potem dziennikarza sportowego. Atak choroby psychicznej podczas zimowych igrzysk w Innsbrucku, długie pobyty w szpitalu na praskich Bohnicach. Spotkanie z psychiatrą Pavlem Grofem i eksperymentalna kuracja litem, umożliwiająca powrót do w miarę normalnego życia. Rok 1968: odchodzi Leo, emigruje doktor Grof, zaprzyjaźniony prozaik Arnošt Lustig zostaje za granicą, później przypadkowa śmierć zabiera starych przyjaciół, w tym przewoźnika znad Berounki. Ukazuje się „Śmierć pięknych saren” (co było możliwe, bo autor nie oddał legitymacji partyjnej), Pavel pisze też swój najpiękniejszy reportaż – „Bajkę o Rašce” (Jiřim Rašce, sławnym skoczku narciarskim). Jego zdrowie coraz bardziej się jednak pogarsza. Umiera w Bohnicach, dokąd trafił po kolejnym ataku choroby.
Aleksander Kaczorowski jest znakomitym czechoznawcą, co udowodnił biografiami Václava Havla i Bohumila Hrabala. Portret Oty Pavla domyka tryptyk. Nie obraziłbym się, gdyby ten ołtarz miał więcej skrzydeł i na kolejnym pojawiła się na przykład postać Josefa Škvoreckiego... ©℗
Aleksander Kaczorowski, OTA PAVEL. POD POWIERZCHNIĄ, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2018, ss. 326.
