Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Świat zwariował: oszaleli politycy, topnieją lodowce, ekologiczne kataklizmy i fanatyzmy religijne wyzierają z każdego kąta. Zaczynają się pandemie. Natura słusznie upomina się o swoje. Od czasu do czasu dobrze poszukać oddechu w surrealizmie”. Kiedy autorka to pisała, nie wiedziała jeszcze, że jeden z szalonych polityków rozpocznie prawdziwą wojnę, atakując naszych sąsiadów, i że o oddech będzie jeszcze trudniej. Czy to jednak znaczy, że powinniśmy zrezygnować z wietrzenia mózgów i łamania zastanych reguł gry, z wyzwalania naszej wyobraźni? W końcu narodziny i rozwój ruchu surrealistycznego przypadły na czasy nie mniej szalone. No i nie musimy próbować realizacji wszystkich sformułowanych w książce 56 rad „jak wzbić się ponad rzeczywistość”, zwłaszcza że niektóre są trudne w obsłudze. Za to obszerne komentarze do nich tworzą znakomite – bo praktyczne i na przykładach – wprowadzenie do dziejów surrealizmu w sztuce i w literaturze.
Agnieszka Taborska, pisarka i najwybitniejsza u nas badaczka surrealizmu (równocześnie z „Poradnikiem” wydała w krakowskim Lokatorze „Archipelagi Rolanda Topora”), uświadamia, że nie chodzi jedynie o kierunek artystyczny czy styl, ale o zrewolucjonizowanie sposobu odnoszenia się do rzeczywistości, o dystans podszyty groteską i prowokacją, wręcz o instynkt burzycielski. Lektura przydatna zwłaszcza w Polsce, gdzie surrealizm nie trafił na żyzny grunt – inaczej niż na przykład u Czechów, gdzie odegrał znaczną rolę zarówno w poezji, jak i w malarstwie, a w czasach komunistycznych stanowił ważną odnogę kulturowego undergroundu. Książkę wspaniale wydano, autora oprawy graficznej Lecha Majewskiego (nie mylić z reżyserem!!!), profesora warszawskiej ASP, słusznie uhonorowano jako współtwórcę umieszczeniem jego nazwiska na okładce.
Co teraz? Najchętniej przeszedłbym do cytatów i wypełnił nimi kilkanaście stron – sami jednak ich szukajcie. Dowiedzcie się, jak i dlaczego pisać manifesty, co i jak jeść, jak mieszkać, jak nie popełniać samobójstwa, jak zawierać znajomości i jak je zrywać, a także – czym są automatyczny rysunek, dekalkomania, dripping, frotaż i fumage, oraz jak rzucać tortem. Powodzenia! A na koniec informacja pro domo sua: otóż pomysł „Poradnika” narodził się na krakowskim Festiwalu Conrada z inspiracji Grzegorza Jankowicza. ©℗
Agnieszka Taborska, ŚWIAT ZWARIOWAŁ. PORADNIK SURREALISTYCZNY. JAK PRZEŻYĆ, Oprawa graficzna Lech Majewski. Wydawnictwo Bosz, Olszanica 2022, s. 136
