SZYMON HOŁOWNIA: Wszystkim nie dogodzę. Zewsząd słyszę: współpracujcie, dlaczego jeszcze nie stworzyliście wspólnej listy. Teraz, gdy się dogadujemy, są pretensje, że robimy to z PSL, z którym różnimy się w pewnych ważnych sprawach. Ale gdybyśmy rozmawiali równocześnie z PO i Lewicą, te różnice byłyby spotęgowane do sześcianu.
Można powiedzieć, że na razie umówiliśmy się do kina i na wspólne czytanie książek, nie zaręczyliśmy się z PSL-em. Zależało nam, by wykonać pierwszy krok i pokazać, iż można dyskutować nie o kimś, ale o czymś. I że w wyborach może chodzić o rozwiązywanie problemów społeczeństwa, a nie kłopotów polityków z kolejnością miejsc na listach. Mamy 30 tygodni do wyborów, jest czas na pracę. Obecny Sejm gaśnie, tam już nic wielkiego się nie zdarzy, musimy patrzeć dalej.
Kaczyński uznał, że zwycięzca bierze wszystko, i doprowadził do faktycznej likwidacji trójpodziału władzy; Sejm stał się organem władzy wykonawczej. To jest maszynka do mielenia, gdzie zamiast mięsa wrzuca się projekty tuż przed głosowaniem, bo władza nie chce żadnej dyskusji. Na dodatek jedna trzecia klubu PiS pełni funkcje rządowe, jako sekretarze stanu w liczbie ponad 50. Pomieszanie porządków.
Nie chodzi już tylko o notoryczny gwałt na władzy sądowniczej. Cały system zachorował. Przed nową sejmową większością stoi zatem zadanie odbudowania autorytetu parlamentu. Niestety, po opozycyjnej stronie też obserwuję niepokojące myślenie z zemstą w tle. Przejmiemy władzę i będziemy robić to, co oni – nawet jeśli delikatniej – bo oni nam zostawili narzędzia. My mieliśmy ból czterech liter przez osiem lat, to teraz oni będą mieli.
Będziemy jak oni, jeśli uznamy, że najpierw potrzebujemy odwetu. Zostawmy to prokuratorom i sądom, wsadzanie do więzień nie jest rolą polityków. Fakt, czujemy się upokorzeni tym, że Kaczyński swoimi rządami pokazał środkowy palec ponad 80 procentom społeczeństwa – bo przecież biorąc pod uwagę frekwencję wyborczą, nie ma on realnie większego niż 20 procent poparcia społecznego – ale wolałbym, by po jego odejściu skupić się na naprawie państwa, a nie na igrzyskach zemsty. To nie oznacza grubej kreski, każdy oszust powinien stanąć przed sądem, ale nie wolno mylić tego z niszczącą żądzą odwetu.
Ganianie jednych przez drugich co cztery lub osiem lat jest drogą do katastrofy. Świat się będzie rozwijał, a my będziemy grzęznąć w nienawiści. Dlatego właśnie nazwaliśmy się Polską 2050. Opozycja wygra wybory, jeśli oderwie się od marzeń o rozliczeniach, a zacznie rozumieć, dlaczego przegrała z PiS w 2015 r.
PO i PSL też miały podobne pomysły, ale wsadziły je do szuflady, nie rozumiejąc, że ludzie w Polsce są zmęczeni i trzeba im ulżyć. Argumenty o przekupstwie to są bzdury powtarzane do znudzenia. Osiem lat mobilizuje się w ten sposób mityczny elektorat opozycji, ale on nigdy nie wystarcza do zwycięstwa. Jego jest za mało. Przy wyborach do europarlamentu mieliśmy wielkie marsze z Donaldem Tuskiem na czele, triumfalne sondaże na łamach „Gazety Wyborczej”, i co? 45 procent dla PiS i kolejny kac.
Oraz do tych, którzy zagłosowali w 2015 r. na PiS, ale nie dlatego, że mają bardzo prawicowe poglądy, tylko dlatego, że nie podobały im się rządy PO, które się po prostu zużyły, stały się leniwe – to wykorzystał PiS. My nie możemy stać się teraz grupą rekonstrukcyjną. Wyborcy nie zrezygnują z „dzisiaj” na rzecz tego, co było „wczoraj”. Zrobią to tylko dla „jutra”.
Proponowałem rok temu konferencję o przyszłości Polski, żeby ludzie widzieli, iż opozycja rozmawia o wyzwaniach cywilizacyjnych, a nie tylko o PiS. Nie było odzewu, a przecież bez pozytywnej oferty nie wygramy, i widać to w badaniach. Dlatego wkurzają mnie te wszystkie bon moty w stylu: „partia to nie pralka, by miała program”. Albo narracja, że „PiS podpalił dom, a my jesteśmy strażakami, których nikt podczas akcji nie pyta, jak będzie wyglądać remont po pożarze”. Tymczasem w Polsce jest wielu ludzi, którym żyje się źle, ale wcale nie uważają, że szaleje tu pożar. Mam czasem wrażenie, że uczestniczę w grze, w której niektórzy zgadzają się, że znowu będą tylko silną opozycją.
Dla mojej formacji kluczowe jest znalezienie się po stronie, która będzie zmieniała Polskę, biorąc za nią odpowiedzialność – sprawując władzę. No i będzie chciała wygrać z PiS, a nie z konkurentami w swoim otoczeniu, na co teraz idzie dużo energii. Gdybyśmy zamiast się podgryzać, prowadzili poważne rozmowy, to już od roku mielibyśmy albo jedną silną listę, albo stworzylibyśmy dwie i podzielili się robotą. Czas jednak wypełniają nam dominacyjne i przemocowe gierki, także w mediach. Robię w nich za głównego killera jednej listy, choć przecież od dawna wiadomo, że PSL nie pójdzie z Lewicą i PO, Lewica nie zaakceptuje PSL, a PO z Lewicą ostatecznie też zapewne nie znajdą się na jednym pokładzie.
Według naszych badań 10 procent elektoratu opozycji demobilizuje się przy jednej liście. Widać to było w 2019 r., gdy na różne listy opozycyjne do Sejmu padło 900 tysięcy więcej głosów niż na wspólnych kandydatów bloku senackiego, a przecież głosowali ludzie w tej samej kabinie, z tym samym długopisem. I mimo tego wciąż jest wielu polityków, którzy wierzą, że do ludzi trafiają tylko najprostsze komunikaty w stylu: „kupą, mości panowie”. W tej sytuacji to powiedzenie się nie sprawdzi; mało tego, takie myślenie wzmacnia też poparcie dla Konfederacji.
W Czechach też wydawało się, że Andrej Babiš jest nie do pokonania, ale dwie listy załatwiły sprawę. Nie udało się za to na Węgrzech, gdzie ludzie mieli na jednych plakatach zjednoczonej opozycji kandydata socjalistę, a na innych – nacjonalistę z Jobbiku.
Metoda D’Hondta została wprowadzona po absurdalnym rozdrobnieniu politycznym z początku lat 90. Ma ona dwie złote zasady: nie zostawiać sojuszników, którzy mogą znaleźć się tuż pod progiem wyborczym, bo te stracone głosy nakarmią głównie największego, być może PiS. Druga reguła nakazuje budowanie bloków średnich i dużych, o potencjale 17 i więcej procent, bo one dostaną większą liczbę mandatów, niż to wynika z prostej arytmetyki. Patrząc na naszą scenę, taki potencjał mają dwa bloki opozycyjne, raczej nie trzy. Najczytelniejszy podział dla wyborców, jaki widzę, to blok Polski 2050 z PSL oraz PO z Lewicą. To przepis na wygraną z PiS.
Czytam w wywiadach, że kto nie chce jednej listy, ten nie jest patriotą, więc dlaczego wybrzydzanie w PO na Lewicę mam uważać za coś lepszego? Bądźmy poważni. Kiedy byłem na spotkaniu ekspertów naszych i PSL, to zrozumiałem, jak ważna rzecz się dzieje. Szczegółów nie ustalają Kosiniak z Hołownią, ale ludzie znający się na konkretnych sprawach, i to oni będą próbowali utrzeć naszą wspólną drogę. Ale to na nas się napada, że rozbijamy opozycję. I robią to ci, którzy sami utknęli przy targach o nazwiska na listach.
PSL jest partią dojrzałą, nie targają nią spory frakcji, są rzetelni. Jesteśmy też z Kosiniakiem z jednego pokolenia, które powinno wreszcie dojść do głosu. Szanuję Tuska, ale czas jego i Kaczyńskiego zaczął się na początku III RP. Dostali się do Sejmu w czasach Gorbaczowa, kiedy szedłem do drugiej klasy liceum…
Oczywiście, są między nami i PSL duże różnice, choćby w kwestii tzw. piątki dla zwierząt, praw myśliwych, nie popieramy ich idei dobrowolnych składek na ZUS, nie ukrywamy tego. W wielu innych sprawach moglibyśmy za to zgłaszać wspólne pomysły, np. w energetyce, edukacji, bezpieczeństwie.
To jest pudelkizacja polityki, za którą odpowiada też część dziennikarzy, publikując masę artykułów opartych na anonimowych wypowiedziach, zazwyczaj zmyślonych, zawsze jątrzących. Trafiają jednak do obiegu, zaczynają żyć własnym życiem. Tymczasem nie było żadnych dąsów ze strony szefa PSL, mieliśmy inne zdanie, to wszystko. Fakt, w kampanii prezydenckiej nie bywaliśmy dla siebie przesadnie sympatyczni, ale nawet wtedy czułem, że Kosiniak jest jedną z niewielu osób budzących moje zaufanie i szacunek. Widzę też, ile robi, by pchać w górę nowe pokolenie działaczy PSL.
Oni z kolei mogą obawiać się tego, że wypadamy dużo lepiej w sondażach i jesteśmy bardziej widoczni, więc też w teorii możemy wygryzać ich. Tyle że dojrzali partnerzy mówią o tym otwarcie i starają się wypracować mechanizmy zaufania, znajdować kompromisy.
Są takie momenty w polityce, kiedy krążąc wokół taktyki, można się zapętlić. Zapomina się o głównej idei i wartościach. Nasi eksperci oraz posłowie z koła byli motorem przypomnienia sobie, że na protesty w koszulkach z Konstytucją chodziliśmy na poważnie i nie możemy popierać ustawy, która ją łamie. To byłoby usankcjonowanie perfidnego mechanizmu Kaczyńskiego: albo pieniądze z KPO, albo wolność. Nieprawda, można mieć i to, i to.
Po podjęciu decyzji skontaktowaliśmy się z Donaldem Tuskiem, Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem i Krzysztofem Gawkowskim – wydawało się, że zaakceptowali tę różnicę zdań. Argumentowałem za „wywaleniem” tej ustawy, bo wtedy władza musiałaby zrobić kolejne okrążenie i jeśli chce funduszy z KPO przed wyborami, ustąpić, czyli np. umieścić sprawy dyscyplinarne sędziów w izbie karnej SN, a nie przenosić ich niekonstytucyjnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który zostanie sparaliżowany setkami takich spraw. Okazało się jednak, że w opozycji przeważył strach przed tym, co powie TVP.
Prezydent doszedł do wniosku, że jego partnerem do dyskusji są dziś Joe Biden i Jens Stoltenberg, a nie jakiś Kaczyński z Ziobrą. Ustawy nie podpisał, tylko wysłał do Julii Przyłębskiej, czyli na pole ostrej walki, która trwa między PiS i Ziobrą. A to oznacza, że pieniędzy z KPO nie będzie do wyborów. I dlatego jeszcze przed głosowaniem pytałem: „Po co robić deal z PiS?”. Przecież po wyborach przywieźlibyśmy te fundusze w miesiąc, bez romansu z tą władzą.
Szef PiS dysponuje ogromnymi pieniędzmi państwa na własną kampanię, więc wziął najlepszych specjalistów. Mieli mu powiedzieć, iż PiS nie ma szans na samodzielne zwycięstwo, ale może zachować rządy. Musi jednak dowieźć pieniądze z KPO, mieć naprzeciwko jedną opozycję z twarzą Tuska, w którego będzie bił ohydną propagandą, oraz posiadać koalicjanta z prawej strony. To może być twór złożony z części skonfliktowanej wewnętrznie Konfederacji i środowisko Ziobry. Kaczyński liczy, że będzie ich jakoś kontrolował, ale ja uważam, że oni go kiedyś w końcu zjedzą. Jako grupa młodsza, antysystemowa, polexitowa.
Dobrze nam się pracowało mimo różnic. Połączyła nas idea radykalnego centrum, obozu łączącego ludzi, którym jest za daleko do każdego z biegunów obecnego duopolu, i którzy chcą chronić nasz świat przed radykalizmami. Cóż, poszła inną drogą i nie obrażam się na nią. Mam ten komfort, że przyszedłem do polityki ze świata, w którym byłem spełniony. Nie liczę na pieniądze i popularność, te raczej straciłem. Myślę o polityce jako o narzędziu, a nie o bycie samym w sobie. Dla mnie to rodzaj misji, choć wiem, jak to słowo się zużyło.
Jako pierwsi złożyliśmy dwa lata temu propozycję rozdziału Kościoła od państwa, w tym likwidację funduszu kościelnego, o czym dyskutowała już PO z kard. Nyczem i się wycofała, tak samo zresztą jak ze związków partnerskich. Wcześniej z hierarchią układał się zgodnie lewicowy SLD, a w wersji turbo robi to dziś PiS, niszcząc już zupełnie nasze życie religijne. My zaś odwołujemy się do chrześcijaństwa, ale nie widzimy sprzeczności w tym, by opowiadać się za poważną dyskusją nad mechanizmami ujawniania duchownych popełniających przestępstwa czy nad cennikami na cmentarzach. Państwo musi być asertywne, a minister edukacji nie może być w sprawie religii w szkole ministrantem biskupa.
Rozmawiałem kiedyś ze światłym członkiem episkopatu i pytałem, jak mógł podpisać absurdalny list ordynariuszy, w którym modlono się za pierwsze ofiary ideologii LGBT w Polsce. Popatrzył na mnie wzrokiem sarny, na którą pędzi ciężarówka, i powiedział: „Bo ty nie widziałeś pierwszej wersji”. Taka panuje u nich odwaga.
Kościół nie odpowiedział sobie po upadku komunizmu, czym właściwie chce być w nowej rzeczywistości. Stracił swój smak. Kto z nas śledzi nauczanie biskupów i czeka na listy pasterskie? Nikt.
Myślę, że Kościół przetrwa tylko tam, gdzie będą żywe wspólnoty, świadczy o tym choćby to, jak wielu katolików lgnie do ruchów charyzmatycznych, gdzie płonie ogień wiary i czyta się Pismo. Jeśli Kościół instytucjonalny się szybko nie ogarnie, obumrze w ciągu pokolenia, bo nie idzie drogą założyciela. Jezus był przecież w kontrze wobec rzeczywistości politycznej i ekonomicznej, z której nasz Kościół woli czerpać profity. Czy ktoś widział biskupa w autobusie? Nie, biskup nie wie, jak żyją wierni. Gdy podczas pandemii walił nam się świat na głowę i umierali nasi najbliżsi, hierarchowie skupiali się głównie na targach o liczbę osób na mszy.
Tak, nie spodziewałem się aż takiego bagna i aż takiej mocy afrodyzjaków: władzy i pieniędzy. Ale to bagno trwa od wielu lat, PiS wstrzyknął tylko sterydy do tego systemu. Niestety, świat dziennikarski też chętnie w tym uczestniczy, zapisując się bez żenady do różnych obozów politycznych.
To, że Tomasz Lis zredukował się do roli wulgarnego hejtera, to jego wybór, ja mówię bardziej o publikacjach, za którymi stoją spin doktorzy różnych partii, a media liczą, że jak się im wysłużą, dostaną jakieś ogłoszenia lub dotacje. To widać m.in. w dyskusji o liczbie list, mało tu argumentów, same emocje. Po drugiej stronie jest jeszcze gorzej. To dziennikarze zblatowani z władzą doprowadzili do tego, że Tusk musi mieć ochronę, mnie straszono gwałtem na córkach, a żonę – oblaniem kwasem. W taką atmosferę wpisuje się właśnie Lis. Ja zaś głośno apeluję o rezygnację z pogardy. Dlatego dobrze mi się rozmawia z Kosiniakiem.
Ich ugrupowania powstawały w obliczu wyborów, nie musiały przetrwać trzech lat bez instytucjonalnego finansowania, jak my. Ja widziałem swych ludzi, gdy mieliśmy kilka procent poparcia i prawie 25 procent. Przeszliśmy przez napięcia, biedę, odejścia i inne problemy wieku dziecięcego jeszcze przed wejściem do parlamentu, a nie po. To duża różnica.
Moje dwie córki mocno osadzają mnie w rzeczywistości. Żona nie jest ptakiem gniazdującym, tylko pilotem myśliwca, obecnie w realiach wojny, więc zdarza się często, że mimo szczerych chęci nie ma jej w domu.
Mam swoje rytuały i obowiązki związane ze starszą córką, a przez znaczną część tygodnia, z uwagi na pobyt żony w bazie w Malborku, opiekuję się też młodszą, roczną córką, co oznacza bezsenne noce. Ale to mi daje świadomość, że nie mogę siedzieć tylko w świecie polityki i knuć przy kawach i tartinkach. Polityka przytrafiła mi się w osobliwym momencie, ale może to mnie też ratuje. Mam kawał normalnego życia, które mnie osadza poza pałacowymi gierkami. Zresztą ja nie chcę tkwić całe życie w polityce, bo to jak wyjście w kosmos w skafandrze, nie da się tam długo żyć.
Odsunąłem się od moich dwóch fundacji, ale jestem nimi zbudowany. Prowadzą projekty w 14 krajach świata, od Bangladeszu przez Ukrainę po Senegal i Kongo. Setki tysięcy osób, które otrzymały pomoc, dziesiątki tysięcy zasadzonych drzew i godzin korepetycji. Po odejściu z polityki, być może po prezydenturze, wyobrażam sobie pracę w jakiejś instytucji niosącej pomoc na poziomie międzynarodowym.
Wierzę w to, że im więcej będziemy mówić o tym, że Kaczyński sfałszuje wybory, tym łatwiej je przegramy. Jeśli wyborca opozycji słyszy coś takiego, to po co ma iść do urny? Skręcenie wyborów nawet na poziomie jednego okręgu to potężne przedsięwzięcie logistyczne, z dużym potencjałem wykrycia przez naszych obserwatorów w komisjach. Kaczyński prędzej zmanipuluje kampanię, finansując ją z funduszy państwa i przekazując fortunę na propagandę w TVP. Jednak mówienie o prymitywnych fałszerstwach to tylko robienie prezentu Kaczyńskiemu, a on na żaden prezent nie zasługuje. Jego jedyną szansą na wygraną są nasze błędy. ©℗
SZYMON HOŁOWNIA jest politykiem, publicystą, pisarzem, działaczem społecznym. W wyborach prezydenckich w 2020 r. zdobył 14 proc. głosów. Ojciec dwóch córek, mąż Urszuli, pilotki myśliwca bojowego MiG-29. Lider Polski 2050.
Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Masz konto? Zaloguj się
365 zł 95 zł taniej (od oferty "10/10" na rok)
