Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Książka, dedykowana prof. Juliuszowi Domańskiemu przez jego uczniów, inauguruje nową serię - Bibliotekę Renesansową. Biblioteka prezentować będzie przekłady z łacińskojęzycznej literatury włoskiego renesansu; w zapowiedziach są "Pisma podróżnicze" Petrarki i "O słynnych kobietach" Boccaccia. Na początek wybrano teksty ilustrujące proces powrotu do źródeł, jaki dokonywał się w Italii od schyłku XIV wieku. Filozofia grecka, obecna w średniowieczu za pośrednictwem łacińskich i arabskich przekładów, dzięki pasji Coluccia Salutatiego, kanclerza Republiki Florenckiej w ostatnim ćwierćwieczu tego stulecia, powołaniu przezeń w 1397 r. na uniwersytet florencki Bizantyjczyka Manuela Chrysolorasa oraz stopniowemu sprowadzaniu z Konstantynopola manuskryptów greckich - zarówno tekstów Platona, Arystotelesa i Plotyna, jak i "Żywotów i poglądów słynnych filozofów" Diogenesa Laertiosa - stała się przedmiotem studiów w swej pierwotnej postaci.
"Nabożności, jaką otaczano rękopisy ze starożytnymi tekstami - piszą w przedmowie redaktorzy Biblioteki, Włodzimierz Olszaniec i Krzysztof Rzepkowski - towarzyszyło pragnienie bliższego poznania ich autorów, a wręcz zaprzyjaźnienia się z nimi". Stąd poszukiwanie ich biografii, a później próby opowiedzenia ich na nowo. Próby te stawiały sobie cel nie tylko poznawczy, ale i - może przede wszystkim - dydaktyczny. Miały uwypuklić wspólnotę ideałów, łączącą starożytnych mędrców z ich renesansowymi uczniami, podkreślić wartość cnoty aktywnej, rozwijanej w działalności społecznej i politycznej, która stanowiła w tym ujęciu niezbędne dopełnienie doktryny filozoficznej. Filozofowie greccy i rzymscy stawali się wzorem cnót obywatelskich.
Pierwsze pokolenie humanistów reprezentują w tym tomie Leonardo Bruni, zwany Aretino (ok. 1370-1444) i Guarino Guarini (1374-1460). Przyjacielem Bruniego był młodszy odeń o ćwierć wieku Giannozzo Manetti (1396-1459). Wielki znawca i tłumacz Platona, filozof Marsilio Ficino (1433-1499), próbujący pogodzić platonizm z chrześcijaństwem, to już pokolenie następne.
Urodzonego w Arezzo Bruniego, ucznia Chrysolorasa, sekretarza papieży, kanclerza Republiki Florenckiej, który złożył hołd swej przybranej ojczyźnie w monumentalnych "Dziejach ludu florenckiego", poznajemy jako autora "Żywota Cycerona" i "Żywota Arystotelesa". Guarino, autor "Żywota Platona", urodzony w Wenecji, założyciel szkoły w Weronie, w 1429 r. został w Ferrarze nauczycielem księcia Leonella d’Este, później zaś do śmierci piastował na tamtejszym uniwersytecie katedrę retoryki. Manetti ("Żywot Sokratesa" i "Żywot Seneki") był znawcą nie tylko łaciny i greki, ale też hebrajskiego, a także wybitnym mówcą.
I wreszcie Ficino; jego "Żywot Platona", drugi w tym zbiorze, jest, jak zauważa tłumacz, "zarazem niefilozoficzny i filozoficzny". Niefilozoficzny - bo poglądy Platona skwitowano w nim jednym akapitem. Filozoficzny - bo pokazuje, jak filozoficzne poznanie prawdy przekształca człowieka, który je osiągnął. Ale też przekonanie o nierozerwalnym związku różnych sfer życia jest zasadniczym przesłaniem, jakie przekazują nam włoscy humaniści sprzed blisko sześciuset lat. Warto ich czytać nie tylko dla pięknego stylu i barwnych anegdot. (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008, ss. 546. Przekłady, wstępy i komentarze: Krzysztof Rzepkowski, Włodzimierz Olszaniec, Tomasz Płóciennik, Anna Skolimowska, Maciej Staniszewski, Mikołaj Olszewski. Bibliografia, indeksy.)
