Mord lwowski

Za pisanie zabrał się, mając ponad 50 lat; wcześniej był funkcjonariuszem „niemieckiego FBI” (Federalnego Urzędu Śledczego). Dziś można bez przesady powiedzieć, że Schenk (rocznik 1937) jest jednym z tych – nielicznych – niemieckich historyków, których prace „drążą skałę” – usiłują zakorzenić wiedzę o realiach okupacji Polski w świadomości jeśli już nie niemieckiego społeczeństwa, to przynajmniej jego elit. W książce o obronie Poczty Polskiej w Gdańsku Schenk wykazał, że pocztowcy padli ofiarą mordu sądowego, co przyczyniło się do ich formalnej rehabilitacji przez niemiecki sąd; napisał też biografie Alberta Forstera (szefa gdańskiej NSDAP) i Hansa Franka („namiestnika” podbitej Polski); wszystkie ukazały się także w Polsce.

Teraz do tej listy dochodzi kolejna pozycja. W oficynie Wysoki Zamek (wydaje ona zwłaszcza prace o dawnym Lwowie) ukazał się polski przekład książki Schenka o mordzie, który niemiecka „grupa specjalna” dokonała na kilkudziesięciu polskich naukowcach ze Lwowa i członkach ich rodzin w lipcu 1941 r., po zajęciu miasta przez Wehrmacht.

Niemieckie wydanie tej pracy Schenka (w 2007 r.) było w ogóle pierwszą publikacją książkową w Niemczech o tym wydarzeniu. Schenk rekonstruuje w niej przebieg zbrodni i pokazuje jej historyczny kontekst – trwającą od 1939 r. eksterminację polskiej inteligencji (lwowski mord był jej kontynuacją) i zaczynające się latem 1941 r. masowe mordy na ludności żydowskiej (uczestniczyły w nich te same „grupy specjalne”). Spora część książki poświęcona jest historycznemu śledztwu na temat tego, jak wymiar sprawiedliwości powojennych Niemiec traktował tę sprawę. Dość powiedzieć, że do odpowiedzialności nie pociągnięto żadnego z morderców. „Niemiecki wymiar sprawiedliwości zaprzepaścił wiele szans, aby osądzić ten mord lub choćby tylko wyjaśnić jego przebieg. (...) Dlatego moja książka jest także aktem oskarżenia wobec niemieckiego wymiaru sprawiedliwości” – mówił Schenk w rozmowie z „Tygodnikiem” latem ub.r. („TP” nr 29/2011).

Latem ub.r. Schenk pojechał do Lwowa, na zaproszenie syna jednego z zamordowanych w 1941 r.; brał udział w uroczystości odsłonięcia pomnika polskich profesorów. Przygotował krótkie przemówienie, którego jednak nie wygłosił – z powodów politycznych (nie wszyscy Ukraińcy byli przychylni budowie pomnika) – wystąpienia ograniczono wtedy do minimum. W przemówieniu, które nie zostało wygłoszone, znalazło się zdanie: „Jako Niemiec wstydzę się nie tylko za zabijanie niewinnych ludzi, ale także za sądownictwo powojennych Niemiec, które uczyniło wszystko, aby mordercy nie ponieśli kary”.

Niezwykła książka – i niezwykły autor.

DIETER SCHENK „Noc morderców. Kaźń polskich profesorów we Lwowie i holokaust w Galicji Wschodniej”, wyd. Wysoki Zamek, Kraków (www.wysokizamek. com.pl).