Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Myślę, że kluczowym pojęciem Franciszkowej adhortacji jest powracające w niej kilkakrotnie pojęcie „nawrócenia pastoralnego” (zwł. p. 25–33). Można je odnaleźć w „Propositiones” skierowanych do papieża po zeszłorocznym Synodzie Biskupów na temat ewangelizacji: „Nowa Ewangelizacja prowadzi nas ku autentycznemu nawróceniu pastoralnemu” (Prop. 22); „Obecność i ewangelizacyjna aktywność stowarzyszeń, ruchów i wszelkich innych rzeczywistości eklezjalnych stanowi mocny bodziec ku realizacji nawrócenia pastoralnego” (Prop. 26). Jednak papież czerpie je z o wiele wcześniejszego dokumentu, który współredagował w roku 2007 (i do którego często się odwołuje w ostatnich miesiącach), a mianowicie tzw. Dokumentu z Aparecida, zbierającego owoce V Synodu Biskupów Ameryki Łacińskiej i Karaibów. W adhortacji wyraźnym echem odbija się definicja „nawrócenia pastoralnego” sformułowana na tymże Synodzie: „Nawrócenie pastoralne naszych wspólnot wymaga przejścia od duszpasterskich zabiegów o charakterze wyłącznie konserwującym do posługi zdecydowanie misyjnej” (p. 360).
Co to znaczy „nawrócenie pastoralne”? „Z czego” nawrócenie i „na co”?
Franciszek mówi: z działania zredukowanego wyłącznie do „administrowania” czy satysfakcji czerpanej z dowodzenia pokonanym wojskiem. „Na co?” – tu również odpowiedź jest konkretna i prosta: po pierwsze, na Jezusa (kerygmat!) i po drugie, na misję! Przy czym, obydwa „wymiary” tego nawrócenia – jak podkreśla papież – łączą się ze sobą nierozerwalnie: kto spotkał w swoim życiu Jezusa Chrystusa – Ukrzyżowanego i Zmartwychwstałego – więc Żyjącego: przebaczającego, miłosiernego i czułego, wyzwalającego i uzdrawiającego – nie może o Nim nie mówić! Nie może z tym doświadczeniem zamknąć się w domu czy choćby nawet wewnątrz własnej eklezjalnej wspólnoty.
Papież jest tu zdecydowany: „Rzeczy nie mogą pozostać takimi, jakimi są obecnie!”. To, co mówi o konieczności misji powszechnej (!), „posiada znaczenie programowe i ważne konsekwencje” (p. 25). Misja wyznacza wszystko. Ma charakter totalny. Papież mówi o potrzebie czułości wobec każdej o s o b y, ale także o ewangelizacji każdej kultury; wzywa do zaradzenia indywidualnym biedom i problemom, ale także do integracji ubogich w społeczeństwie i w Kościele; odnosi się do słabości w przepowiadaniu Słowa i szafarstwie sakramentów, ale równie zdecydowanie i ostro ocenia rządzący światem system finansowy. Rozeznanie papieskie jest totalne: w którymś momencie każdego z nas (!) czyni współ-odpowiedzialnym za istniejące w naszych społeczeństwach patologie i nierówności; demaskuje przy tym od razu każdy z przywoływanych przez nas mechanizmów samoobrony, usprawiedliwienia i ucieczki w fałszywe poczucie bezpieczeństwa...
Misja musi wyznaczyć kierunki koniecznych reform – od kurii watykańskiej i papiestwa po najmniejszą parafię: misja, a nie co innego. Nie chodzi nawet o to, by owe struktury „sprawniej” czy „taniej” działały. Chodzi o to, by nie były strukturami dla struktur – stanowiącymi cel dla siebie samych. Misja – a to znaczy w każdym przypadku: przekaz wiary! – wyznacza ducha i potrzebę konkretnych kościelnych praw (z przykazaniami kościelnymi włącznie!).
Franciszek nie szuka jałowego (bezpłodnego) i dyplomatycznego pokoju – ani z członkami Kościoła, któremu przewodzi, ani ze światem. Wie, jaka siła kryje się w zawierzonym przez Boga Kościołowi przesłaniu, jakie lekarstwo na każdą ranę, jaka prawda wychodząca naprzeciw każdemu z najgłębszych pytań. Przy całej pokorze przebijającej z całego dokumentu, i przy najgłębszym szacunku dla wolności każdego – papież nie ma żadnych wątpliwości co do tego, że tylko Ewangelia – oswobodzona z łagodzących jej treść takich czy innych hermeneutyk; prezentowana koniecznie w dialogu, ale nie dla jej przykrawania (np. w kwestii ochrony życia poczętego) – tylko Ona jest ostateczną i pełną nadzieją dla człowieka i świata. Ten, kto nie ma w sobie takiej pewności – nie nadaje się do misji. I nie oznacza to wcale, że ewangelizator nie ma prawa do pytań, albo że „wie wszystko”.
Misja to czyn. To odwaga ruszenia w drogę, a nie radość z kreślenia map czy uczenia się ich na pamięć. To prymat rzeczywistości przed ideami. Misja żąda dla siebie miejsca także w samym środku naszej modlitwy, chroni nas przed skrajnie indywidualistyczną „duchowością” (ja i Pan Bóg). Misja buduje jedność między nami w jednym Ciele Kościoła. Ekumenizm bowiem to nie tylko wzajemne poznanie; to doświadczenie wymiany darów Ducha Świętego!
Myślę, że dawno nie słyszeliśmy w Kościele tak jednoznacznego i mocnego wezwania – tak też skoncentrowanego na tym, co „pierwsze”, w sensie: zawsze fundamentalne. Po wielu wymownych znakach, po gestach i czytelnym Franciszkowym świadectwie, jakimi wypełnione były wszystkie dotychczasowe miesiące pontyfikatu, przyszło słowo: równie zdecydowane i radykalne.
Bp GRZEGORZ RYŚ jest biskupem pomocniczym krakowskim, przewodniczącym Zespołu Episkopatu ds. Nowej Ewangelizacji.
