Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Na Purim, słysząc imię Hamana, tłucze się kołatkami. Na Chanukę kręci się bączkiem zwanym w jidysz „draidlem”. Pierwsze z tych świąt odnosi się do wydarzeń w Persji, a opis historii Estery, losów jej wuja Mordechaja znajdujemy w biblijnej Księdze Ester. Wydarzenia, które objaśniają Chanukę, zawarte są w księdze, która nie weszła do kanonu ksiąg biblijnych. Ale coś niezwykle ważnego owe święta łączy.
Jest to śmiertelne zagrożenie dla ludu Izraela. W Persji lud zagrożony był fizyczną eksterminacją. Król Achaszwerosz z podszeptu wezyra Hamana wydał dekret skazujący Żydów na śmierć i konfiskatę mienia. Modlitwy, długi post i zasługi Mordechaja ocaliły naród. Chanukę z kolei obchodzimy na pamiątkę ocalenia Żydów przed duchową zagładą. Po tym, jak Aleksander Wielki opanował Bliski Wschód, na znaczeniu zyskał hellenizm. Żydom początkowo pozwolono zachować swoją wiarę, a wielu z nich przeszło na język grecki, zmieniali stroje, sposób życia i nauczania, znaleźli się pod wpływem filozofii klasycznej. Król Antioch IV mianował swojego arcykapłana, który przyjął greckie imię, z czasem król zaczął prześladować Żydów, zabraniając im studiowania Tory. Wniósł do Świątyni pomnik Zeusa. Wtedy zbuntowano się zarówno przeciw despotycznej władzy króla, jak i asymilatorskiej postawie znacznej części Żydów. Ówcześni chasydzi i Machabeusze walczyli z hellenizmem. Zdobyli Świątynię, gdzie chcieli zapalić menorę, ale zostało bardzo mało oliwy. Zdarzył się jednak cud. Pozostała drobinka oliwy paliła się przez osiem dni i dlatego obecnie zapalamy do ośmiu (plus jedną) świeczek przez osiem dni. Ostatnią w tym roku zapalaliśmy 31 grudnia.
Chanukę obchodzimy na pamiątkę buntu wznieconego w obronie żydowskiej duszy, zagrożonej asymilatorskimi tendencjami oraz greckim despotyzmem. Żydzi zapominali lub mogli zapomnieć, kim są, jaka jest ich religia, język, obyczaje.
W to święto odmawiamy trzy błogosławieństwa i śpiewamy jedną piosenkę, „Maoz cur jeszuati”. W wielu żydowskich domach Chanuka upodabnia się w obyczajach do Bożego Narodzenia. Wręcza się prezenty. Są tacy, co stawiają choinkę. Ale pamiętać musimy, że to święto jest właśnie przeciw tym, którzy mylą obyczaje żydowskie i chrześcijańskie. Nie ma wzbudzać wzajemnej niechęci, ale pokazać, że obie religie idą odmienną drogą.
Jeszcze jedno jest wspólne dla Chanuki i Bożego Narodzenia. Na choince powinno znaleźć się Światło. Chanuka wypada w najciemniejszym miesiącu roku: Kislew (grudzień). Światło chanukii (dziewięcioramiennego świecznika) ma nas przeprowadzić przez ten mroczny okres. Światło ma wyprowadzić z ciemności, jaką jest zawsze utrata tożsamości, tradycji, własnej historii.
Kilka dni temu pierwszy dzień Chanuki zbiegł się z wigilią. Idąc ulicą mogliśmy widzieć mnóstwo rozświetlonych drzewek. Może gdzieś na parapecie okiennym ktoś wystawił swój chanukowy świecznik. ©
