Wajechi

Księga Rodzaju 47, 28 - 50, 26.

13.01.2009

Czyta się kilka minut

Jakub przed śmiercią nakazuje Józefowi przysiąc, że jego szczątki zostaną złożone w grocie patriarchów, obok kości dziadka Abrahama i ojca Izaaka. Mówi o takim miejscu pochówku, bo wierzy, że Ziemia Święta przynosi pokój i wieczne odpoczywanie zmarłemu. A mędrcy, powołując się na Talmud, dodają, że zmarli poza Ziemią Obiecaną zostaną wskrzeszeni, najpierw jednak muszą przejść cierpienie podziemnej wędrówki. Będą wszak musieli jakoś dotrzeć do miejsca zwanego doliną Jozefata. Ciało powróci z trudem na miejsce zmartwychwstania, choć dusza powraca do swoich przodków bez względu na to, gdzie ciało zostało pogrzebane.

Jest jeszcze jeden ważny powód: Jakub chce przekazać swoim potomkom zasadę, że tylko Erec (Ziemia) Izrael jest i pozostanie ich dziedzictwem bez względu na to, jak dobrze będzie im się żyło w innych krajach. Jakub dostrzegł, że jego potomkowie mieli się coraz lepiej w Egipcie i gotowi byli Jordan zastąpić Nilem, jak XIX-wieczni niemieccy Żydzi nad Jerozolimę przedkładali Berlin. Naród nie może - podkreślał - w pełni się asymilować i zapomnieć. Nakaz pamięci jest wszak tym, który tworzy ciągłość i tożsamość ludu.

Zanim udzielił im błogosławieństwa, obdzielił ziemią i zadaniami, Jakub wezwał synów na specjalne spotkanie, jakby miał im coś szczególnego do powiedzenia o tym, co zdarzy się w czas ostatni ("Zbierzcie się, a oznajmię wam, co ma przyjść na was w ostatnie dni"; 46, 1). Owe dni ostatnie wskazują na czasy mesjańskie. Raszi komentując to zdanie pisał, że Izrael chciał objawić im tajemnicę, ale opuściła go w tym momencie Boża Obecność i Jakub zrozumiał, że Bóg nie chce, iżby czas ten był znany, gdyż lud Izraela powinien odnaleźć pocieszenie i siłę nie tyle w przyszłości, co w codziennej wierze i przestrzeganiu Boskich nakazów.

Tak oto z odejściem Jakuba kończy się kilkusetletni proces stwarzania duchowych podstaw narodu. Kolejny patriarcha wprowadził do niego nowy wymiar. Kabaliści utrzymują, że cechy ludzi odczytamy przez odniesienie do tego, co nazywają drzewem życia. Zawiera się w nim dziesięć emanacji Boga. W przedstawieniu drzewa po prawej stronie sytuuje się cecha miłosierdzia, współczucia, zwana chesed. Jej uosobieniem pozostaje Abraham, który jako jedyny chodził ścieżkami Pana. Chesed jest najwyższą z zasad i racją stworzenia człowieka. Gdy Bóg radził się aniołów, czy ma stworzyć Adama, większość, w tym anioł prawdy i anioł pokoju, było przeciw. Najgoręcej orędował anioł życzliwości, powiadając: "Stwórz go, ponieważ wypełni wiele dzieł miłości".

Izaak uchodzi za symbol siły, która wyrażała się w bojaźni Bożej i w etycznej samokontroli. Będąc symbolem wewnętrznej niezłomności, jest kojarzony z surowym sądem. Siła współpracuje z miłosierdziem, by to nie zamieniło się w pobłażanie. Z kolei miłosierdzie nie pozwala zapanować surowości i bezwględności sądów sprawiedliwości.

Między tymi zasadami znajduje się piękno i harmonia, tiferet, którą uosabia Jakub. Jest w tej postawie zawarte rozumienie dla różnic i odmiennych sposobów życia. Na przedstawieniu Drzewa Życia zajmuje ścieżkę środkową. Ową harmonię Jakub osiągnął ciężkim życiem, w którym były studia, spory z Ezawem i Labanem, żałoba po śmierci Racheli i zapadnięcie się w sobie po zniknięciu Józefa. Jakubowi dane było przejść każde z ludzkich uczuć i cierpień. Umierając, pozostawał z narodem, czy wręcz sam był już całym narodem, jego istotą, bo jak powiada Pan do Judy w Księdze Jeremiasza, "Ty się... nie bój Jakubie... Powróci Jakub i będzie zażywał nie zmąconego niczym pokoju, a nikt go nie będzie trwożył" (30, 10).

Każde z jego dzieci i każde z plemion poszło osobną drogą. Prowadzili ze sobą spory i wojny. Z czasem większość uległa rozproszeniu i zanikła. Niektórzy wrócili do Ziemi Świętej zaledwie kilka lat temu - jak potomkowie Menasze, którzy odnaleźli się ostatnio w Indiach i w 2005 r. mogli powrócić do Izraela. Żydzi etiopscy uchodzą za potomków Dana. Oni również zgodnie z prawem powrotu osiedlili się kilkanaście lat temu w państwie żydowskim.

Na tym kończy się czytanie Pierwszej Księgi Mojżeszowej.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
(1951-2023) Socjolog, historyk idei, publicysta, były poseł. Dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. W 2013 r. otrzymał Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera w kategorii „Pisarstwo religijne lub filozoficzne” za całokształt twórczości. Autor wielu książek, m… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 03/2009