Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Położenie miejscowości, z której mieli pochodzić apostołowie, i gdzie Jezus uzdrowił niewidomego (Mk 8, 22-26) oraz nakarmił w cudowny sposób pięć tysięcy osób, które przyszły go posłuchać (Łk 9, 10-17), od lat budzi kontrowersje. Źródła antyczne raz sytuują ją na północnym brzegu Jeziora Galilejskiego, raz zaś na zachodzie. W Ewangelii św. Marka Betsaida jest wioską, podczas gdy Łukasz nie ma wątpliwości, że mowa o mieście. Późniejszy o kilkadziesiąt lat przekaz żydowskiego historyka Józefa Flawiusza („Starożytności żydowskie”; 18, 28) pozwala wyjaśnić przynajmniej tę ostatnią zagadkę. Około 30 r. n.e. osadę rybacką przekształcono w miasto wzorowane na greckich poleis na rozkaz króla Heroda Filipa II (24 r. p.n.e. – 34 r. n.e.). Dla podkreślenia dobrych stosunków z imperium władca miał nadać miastu nazwę Julias, zapewne ku czci żony cesarza Augusta Liwii, oficjalnie noszącej imię Julia Augusta. Zgodnie z tradycją żydowską Herod Filip II miał umrzeć właśnie w Julias, które uczynił jednym z ważniejszych ośrodków administracyjnych swojej tetrarchii. Nic dziwnego, że rzymski encyklopedysta Pliniusz Starszy (23–79 r. n.e.) nazwał Betsaidę „jednym z czterech uroczych miast nad Jeziorem Galilejskim”.
Jak podkreśla kierujący wykopaliskami dr Mordechai Aviam z Kinneret College, źródła pisane nie rozstrzygają, czy Julias zbudowano w miejscu starej Betsaidy, którą z tej okazji zrównano z ziemią, czy może obok wioski. – Obecność łaźni na terenie wykopalisk bez cienia wątpliwości świadczy jednak o tym, że mamy do czynienia z pozostałościami miasta – zauważa archeolog.
Wydaje się niemal pewne, że przemiana Betsaidy w miasto musiała odbywać się według kanonu grecko-rzymskiego. Wychowany w Rzymie Herod Filip był wielkim admiratorem tamtejszej kultury, mówił i pisał płynnie po grecku i łacinie, jako pierwszy władca w regionie odważył się też na bicie monet z wyobrażeniami ludzi, co było niezgodne z żydowską tradycją i religią. Łaźnia w każdym mieście świata rzymskiego była zaś jednym z najważniejszych budynków użyteczności publicznej.
Za hipotezą badaczy identyfikującą najnowsze znalezisko z Julias przemawia również fakt, że około dwóch metrów nad warstwą z czasów rzymskich odkryto szczątki bogato złoconej mozaiki ściennej, typowej dla kościołów z wczesnej epoki bizantyjskiej. Willibald z Eichstätt, biskup i święty Kościoła katolickiego, który podróżował do Ziemi Świętej w 725 r., wspomina tymczasem w swojej relacji z podróży wizytę w kościele w Betsaidzie, który jego zdaniem zbudowano dokładnie na miejscu domu apostołów Piotra i Andrzeja.©
