Replikantka

Umarła w tym roku, w wieku 89 lat, artystka w męskim świecie, powtarzająca nie tylko rezultat, ale także akt stworzenia, dokładnie przy pomocy tych samych technik, co „oryginalni” twórcy, ale z odwrotną do fałszerzy dzieł sztuki intencją. Kogoż tu nie ma: Andy Warhol, Jasper Johns, Roy Lichtenstein, Joseph Beuys, Keith Haring, no i oczywiście Marcel Duchamp. XX wiek w komplecie, zwieńczony przez kopiowanie, replikowanie, plagiat – arcyoryginalną kreację Sturtevant.

Gatunek ludzki ma się jako tako na drabinie stworzenia głównie dzięki kopiowaniu, i nie ma żadnego powodu, aby wyłączać z tego paradygmatu tzw. „twórczość” artystyczną, wynalazek właściwie XVI-wieczny – wcześniej mało który artysta zawracał sobie głowę podpisywaniem swego dzieła (pomimo horacjańskiego exegi monumentum etc.). Albrecht Dürer (ten skromniś od chrystusowego autoportretu) był pierwszym egzekutorem praw autorskich, w sądach Norymbergi i Wenecji ścigając piratów copyrightu (drzeworytniczego akurat – prasa drukarska w rękach konkurencji boleśnie biła Dürera po kieszeni).

Technologia powielania, od druku po fotografię, skany, aż do drukarki 3D, zmienia postrzeganie kunsztu artysty, przenosząc akcent na pomysłowość. Kopia już nie symuluje formy (jak niegdyś rzymska „wypisz, wymaluj” replika greckiej rzeźby), jest osobną wypowiedzią artystyczną, właśnie dzięki kontekstowi. Nie oznacza to bynajmniej śmierci twórcy, po prostu daje mu nowe narzędzia, skłania do częstszego używania głowy niż rąk.

Świadczy o tym dowodnie prestiżowa wystawa w Museum of Modern Art, nie wspominając już o iście „ikonicznym” artyście z rady patronackiej pisma „Modern Painters”, który jest tak biegły w sztuce, że potrafi sam siebie twórczo replikować (patrz okładka ostatniej płyty) – a imię jego David Bowie. Ale to (nie)zupełnie inna historia.

P.S. W ramach misji edukacyjnej w MoMA można udać się na kurs, na którym samodzielnie wykonamy repliki replik z wystawy.