Purim i Księga Estery

Została królową, zaraz po tym Mordechaj odkrył spisek przeciw królowi i udało się ocalić jego życie. Jednak pojawił się potężny przeciwnik Haman, mianowany wezyrem. Postanowił zabić wszystkich Żydów i przekonał do swego zamysłu króla. Ten ogłosił dekret piętnujący naród trzymający się osobno i spełniający rzekomo ohydne czyny. Mordechaj dowiedział się o tym i ogłosił trzydniowy post. Cały Izrael rozpaczał. Wuj nalegał, by królowa Ester poszła do króla i ocaliła lud od śmierci. Bała się wejść bez zaproszenia na dwór swego męża, bo oznaczało to złamanie prawa. Jednak wkroczyła pięknie ubrana na podworzec jego pałacu. Zaprosiła króla i Hamana na ucztę. Haman miał w sobie nienawiść do Mordechaja i przygotował dla niego szubienicę. Kserkses zobaczył prowadzonego na śmierć Mordechaja, przypomniał sobie o jego zasługach i kazał Hamanowi pięknie go ubrać i obwieźć po całym mieście. Następnego dnia Estera wydała drugą ucztę, a król zapytał, co może zrobić dla żony. Estera odkryła przed nim swoje żydowskie korzenie i poprosiła o łaskę dla siebie i całego ludu. Kserkses łaski udzielił. Hamana i jego synów powieszono. Mordechaj wyrósł na przybocznego króla, a Żydzi mogli odpłacić się wrogom, którzy na nich dybali. Na pamiątkę wyzwolenia od nieprzyjaciół obchodzone jest od ponad dwóch tysięcy lat święto Purim.

Trzy interesujące fakty związane z Księgą Estery warte są przywołania. Po pierwsze, jest to jedna z dwóch ksiąg biblijnych, w których nie wymieniono imienia Boga. Rabini powiadają o "ukrytym obliczu" Pana. Filozofowie żydowscy wskazują na powody, dla których imię Boga nie jest przywoływane. Chodzi o to, żeby pokazać, iż jest On ukryty w naszych losach i odgrywa w nich niewidoczną, ale rozstrzygającą rolę. Na pamiątkę skrycia Wiekuistego Żydzi w święto Purim ukrywają swoje twarze i zakładają maski. W Izraelu organizuje się parady przebierańców.

Drugi ciekawy fakt - to pierwsza księga, w której pada słowo Żyd (Judi). Wcześniej mowa była o Hebrajczykach i Izraelitach. Księga ukazuje sytuację narodu rozproszonego w wielu krajach, pośród ludów jemu niechętnych. Można wręcz mówić, że jest to jeden z pierwszych dokumentów historycznych obrazujących skalę antysemityzmu trwającego po dziś dzień.

Rzecz trzecia, moim zdaniem wręcz niezwykła. Otóż komentatorzy talmudyczni skłonni są twierdzić, że Żydzi przyjęli Torę pod górą Synaj niejako pod przymusem. Bóg miał unieść górę niczym wielki garnek i rzec: "Jeśli nie przyjmiecie mojej Tory, miejsce to będzie waszym grobem". Słowa takie brzmią zastanawiająco. Wszak możemy pytać: czyżby nakazy odpowiedzialności wobec Boga i prawa zostały przyjęte pod groźbą zniszczenia? Czy tam wtedy, u stóp góry, Żydzi stali wobec dylematu "śmierć albo Tora", jakby wolność, do której Objawieniem zostali wezwani Hebrajczycy, miała u swoich podstaw przemoc? Czy w takim razie można w ogóle mówić o tym, że Hebrajczycy przyjęli Torę właśnie u stóp góry Horeb?

Na pomoc interpretatorzy wezwali Księgę Purim i zdanie: "Żydzi postanowili i wzięli na siebie" (9, 27). Nawiązują te słowa do ustanowionego święta darów, gdy w synagogach czyta się Księgę Estery. Izraelici postanowili i wzięli na siebie, co może oznaczać również "wypełnili". Otrzymali dar Tory, Prawa, co w pierwszym rzędzie oznacza, że ją wypełniali, nim świadomie zaakceptowali. Żydzi, jak z tego wynika, praktykowali Torę, nim ją w pełni przyjęli, albo rzecz nazywając słowami biblijnymi, najpierw ją "wypełnili, a potem wysłuchali". Tym momentem decydującym dla losu Izraela jest święto Purim, święto radości, zabawy, tańców i smakołyków. Radością napawa pamięć o cudownie ocalonych, a jeszcze większą radością napawa fakt, że lud po długim okresie doświadczeń, praktyki, uczenia się, po setkach lat w pełni docenił dar Tory, jaki otrzymał i stał się z nią jednym. Jak nauczał praski rabin ­Maharal: "Cudowne wydarzenie na Synaju owładnęło Żydów ogniem i miłością. W takiej sytuacji przyjęcie Tory nie sposób uznać za świadome i w pełni wolne. W dniach Purim dowiedli Żydzi przywiązania do Tory nawet w bezbożnym otoczeniu".