Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Ochoczo lud wziął na siebie nakazy Pana. Jakby nic poza oddaniem i miłością do Boga nim nie kierowało. Ale wiemy, że tak do końca nie musiało być. Izraelici, jak czytamy w Księdze, stanęli u stóp góry. Gemara czyta: stanęli pod górą lub w stopie góry. A że byli wobec swego Pana oporni, Haszem uniósł górę nad nimi jak jakiś garnek i zagroził im, że ich pod nią pogrzebie, jeśli nie przyjmą Tory. Czy więc Żydzi wedle Talmudu zostali zmuszeni do przyjęcia prawa? Czy zrobili to sami z siebie? Po to są mądrzy rabini, by stawiać sobie takie zagadki i na nie ciekawie odpowiadać. Pamiętać musimy, że zagadki czy pytania są ważniejsze niż odpowiedzi. Albo jeszcze inaczej: dobrą odpowiedzią jest ta, która prowadzi do następnych pytań.
Są trzy możliwe (albo znane) odpowiedzi na ten dylemat.
Pierwsza: mimo że Izraelici bardzo pragnęli przyjąć na siebie Torę, to cofnęli się czy zatrzymali, ponieważ ofiarowaniu Ksiąg towarzyszył boski ogień. Wrażenie było tak potężne, że dusze ich opuściły i zatracili poczucie rzeczywistości. Wtedy Bóg pokazał im unoszącą się górę i później im się objawił. Dopiero wówczas wykrzyczeli swoje zobowiązanie.
Druga: jak wiemy, istnieją dwie Tory. Jedna pisemna (znana też wielu chrześcijanom) oraz Tora ustna, czyli przykazania biblijne uzupełnione ich wykładnią. Owa wykładnia znajduje się w księgach talmudycznych, dziełach rabinów i odpowiedziach na pytania prawne udzielanych przez mądrych w Piśmie. Wynika z tego, że Tora ustna jest dana inaczej niż Tora pisemna, bo rozwija się i z pewnością będzie dalej się kształtować. Tora rośnie ze swoim ludem. Izraelici stojący u stóp góry zgodzili się tylko na Torę pisemną, którą poznali z ksiąg, jakie im czytał Mojżesz. Użycie czasu przeszłego („mówił” Pan) potwierdza, że chodzi o słowa już zapisane. Tymczasem Tora ustna jest i się staje. Można o niej mówić w czasie przeszłym, teraźniejszym oraz przyszłym. Bóg uniósł górę, by zyskać pewność, że lud wybrany zaakceptuje Torę w całości, a nie tylko jej wersję spisaną na górze Synaj.
Jest i trzecia interpretacja owego dylematu. Nie ma wątpliwości, że Izraelici z najwyższą radością i ochotą przyjęli Torę. Bóg pomachał górą nad ich głowami, jakby mówiąc: „Nigdy was nie zostawię, jak to uczyniłem z innymi narodami. Jesteście moimi wybrańcami. Tylko wasz los mnie obchodzi, a wasi przodkowie, Abraham, Jakub, Józef, dali mi pewność, że ich potomkowie pozostaną mi wierni. Bylibyście zmuszeni do przyjęcia Tory, gdybyście nie chcieli jej przyjąć dobrowolnie. Nie możecie uciec przed swym przeznaczeniem. Jak dobrze, że nie musiałem nic wam złego czynić”.
Czy Żydzi przyjęli całą Torę, w obu postaciach, pokazał czas. Nie tylko, czy ją przyjęli, ale też czy zrozumieli i potrafili z niej korzystać. Wiemy jeszcze jedno: choć czyn stoi przed teorią, choć ważniejsze są zacne postępki niż cokolwiek innego, to wszak jasne jest, że ten, kto Torę studiuje i bada, kto nie dopuszcza do swego kręgu kpiarzy i ateistów, ten w istocie ją wypełnia. A może jest też tak: dano Żydom 613 przykazań. Jedne może spełnić tylko król, inne kapłani. Możemy spełnić je wszystkie tylko wtedy, gdy je poznajemy, i wtedy, gdy każdy wykonuje te z nakazów, które są dla niego przeznaczone, w jedności z resztą narodu. ©
