MARCIN Ł. MAKOWSKI: „Wielką trwogę” otwiera frapujące zdanie: „Historyk rozpoczynający badania nad strachem sam zaczyna go odczuwać”. Bał się Pan?

MARCIN ZAREMBA: Oczywiście, bo jako historyk i socjolog wkraczałem na teren psychologii, a to wymagało zdobycia nowych kompetencji. Pisząc o strachu, miałem też w pamięci książkę Jana Tomasza Grossa, do której musiałem się przecież odwoływać. Poza tym badanie strachu łączy się z badaniem emocji i opinii. Nawet dziś mamy problem z odtworzeniem nastrojów społeczeństwa, a cóż dopiero, gdy trzeba badać, co ludzie mieli w głowach 65 lat temu.

Czego bali się Polacy po 1945 r.?

Mieliśmy do czynienia nie z jednym strachem, jak np. podczas „wielkiej czystki” w ZSRR w latach 30., ale z wieloma różnymi zagrożeniami i lękami społecznymi. Bez wątpienia najważniejszy był strach polityczny, związany...