Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Lista powodów, dla których to się nie powinno dziać, jest tak długa, że wymaga uporządkowania.
Zagrożenie zdrowia. Wybory, niezależnie, tradycyjne czy pocztowe, prowadzą do liczonych w miliony bliskich kontaktów między ludźmi. Dane z Bawarii, gdzie w marcu przeprowadzono wybory lokalne, pokazują, że to śmiertelnie poważna sprawa.
Nierówna kampania. Społeczny wstrząs i ograniczenia narzucone przez walkę z epidemią uniemożliwiają opozycji prowadzenie kampanii, za to na jakiś czas uprzywilejowują sprawujących władzę. Jak widać, pokusa łatwego zwycięstwa pozbawia nie tylko moralnych hamulców, ale i rozumu.
Rokosz samorządu. PiS to nie cała władza. Dla lokalnych włodarzy pomysł przeprowadzenia wyborów w takich okolicznościach był od początku abstrakcją. Są wszak ustawowo zobligowani do troski o zdrowie nie tylko urzędników, lecz i mieszkańców. W obliczu narastającej fiksacji władz centralnych poczuli się w obowiązku zgłosić sprzeciw – w praktyce uniemożliwiający całą operację.
Prawo „poza trybem”. Spodziewając się, że opór ministra zdrowia i samorządów względem zwykłego głosowania będzie nie do przezwyciężenia, PiS wpadł na nowy pomysł: wybory mają się odbyć „zaocznie”, siłami poczty i urzędów wojewódzkich, z pominięciem samorządów. Przegłosowanie nowelizacji kodeksu wyborczego odbyło się ze złamaniem obowiązujących dotąd reguł parlamentarnych.
Standardy pocztowe. Koperty z ważnymi kartami do głosowania miałyby być wrzucane do skrzynek „w ciemno”, na podstawie danych adresowych formalnych lokatorów. Głosy miałyby być oddawane – nieważne przez kogo – przez wrzucenie ich do stojących na ulicach skrzynek. Tożsamość głosującego byłaby weryfikowana tylko na podstawie nadesłanego pocztą oświadczenia. Każdy z tych pomysłów oddzielnie obniża drastycznie wiarygodność wyników. Wspólnie robią z nich farsę.
Karkołomny kalendarz. Nowe prawo nie wejdzie w życie przed pierwszą dekadą maja – o ile w ogóle. Już teraz przeszło minimalną większością. Zanim wróci z Senatu, z powodu koronawirusa umrze kilkaset osób, zachorują tysiące. Czy nikt z 230 głosujących teraz „za” nie zmieni zdania? Wicepremier Sasin nie zawaha się, gdy trzeba będzie podjąć działania podyktowane nieobowiązującą ustawą, lecz czy zrobią tak komisarze i sędziowie z okręgowych komisji wyborczych? W 2014 r. cała PKW podała się do dymisji po kryzysie znacznie mniejszym od teraz możliwego.
Organizacyjna prowizorka. Nawet tak niewiarygodne złamanie wyborczych wyobrażeń nie daje się przeprowadzić bez jeszcze większych zmian w wewnętrznych procedurach wyborczych. Wiadomo na razie tyle, że oddane głosy miałyby być liczone przez jedną komisję na gminę – w miastach nawet kilkudziesięcioosobową. Dotąd np. w Krakowie robiło to 450 komisji, liczących w sumie 4 tys. osób. Nie podano, jak miałoby wyglądać przygotowanie pakietów wyborczych (dla Krakowa to 600 tys. sztuk, skompletowanych z 3,6 mln elementów). Nikt nie wie, jak będą wyglądać skrzynki mogące pomieścić setki kopert zwrotnych oraz kto, gdzie i kiedy je ustawi.
Każdy z tych powodów mógłby być podstawą do unieważnienia wyborów. Co byłoby dla rządzących klęską znacznie poważniejszą niż ogłoszenie stanu klęski żywiołowej i przesunięcie wyborów na spokojniejsze czasy.
Czytaj także: Jarosław Flis: Wirusowa katastrofa, wyborcza ruletka
