Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Dokładnie 50 lat temu, wieczorem 16 listopada 1965 r. ok. 40 biskupów – uczestników kończącego się Soboru – zgromadziło się w podziemnej bazylice w katakumbach Domitylli, by odprawić mszę. Po Eucharystii każdy podpisał dokument nazwany później Paktem katakumbowym. Jego inspiratorami byli przede wszystkim biskupi latynoamerykańscy, w tym słynny biskup ubogich Don Hélder Câmara. Dokument miał być następnie przedstawiony Ojcom Soborowym i podpisany przez kolejnych 500 hierarchów. Za pierwszych jego sygnatariuszy uważa się m.in. biskupa, a później kardynała Aloisia Lorscheidera, ówczesnego ordynariusza Santo Angelo w Brazylii, bp. Leonidasa Proano, ordynariusza Riobamby w Ekwadorze, kard. Giacoma Lercaro z Bolonii i jego biskupa pomocniczego Luigiego Bettazziego (jedynego żyjącego sygnatariusza) oraz biskupa pomocniczego diecezji Essen w Niemczech, Juliusa Angerhausena.
Dokument jednak nie zyskał szerszego rozgłosu. Jak pisze David Gibson na portalu Religion News Service, stał się szybko „radioaktywny”, a przyczyniły się do tego „wstrząsy społeczne 1968 roku, dramat zimnej wojny oraz powstanie teologii wyzwolenia, postrzeganej jako zbyt bliska marksizmowi”. Jego sygnatariusze milczeli, a pamięć o niezwykłym dokumencie zaczęła kojarzyć się bardziej z miejską legendą niż wydarzeniem historycznym.
O Pakcie katakumbowym zaczęło być głośno dopiero niedawno, gdy wspomniał o nim kard. Walter Kasper w książce „Papież Franciszek. Rewolucja czułości i miłości”, określając go jako program nowego papieża. W dniach 11-17 listopada w Watykanie odbędzie się konferencja poświęcona temu dokumentowi, podkreślająca jego aktualność. Jednym z jej uczestników będzie bp Erwin Kräutler, ordynariusz prałatury Xingu w Brazylii, nazywany „biskupem Amazonii”. ©℗
Pakt katakumbowy: Kościół ubogi i dla ubogich
My, biskupi zebrani na Soborze Watykańskim II, jesteśmy świadomi, iż nie żyjemy w zgodzie z ewangelicznym nakazem ubóstwa. Zachęcając się wzajemnie do tej inicjatywy – w której każdy z nas chciałby zachować dyskrecję – jednoczymy się z naszymi braćmi w Kościele, ponad wszystko powierzając się łasce i sile Pana naszego Jezusa Chrystusa, jak również modlitwie wszystkich księży i wiernych naszych diecezji. Jednocząc się w myśli i modlitwie przed Trójcą Przenajświętszą, Kościołem Jezusa Chrystusa, a także księżmi i wiernymi naszych diecezji; z pokorą oraz świadomością własnych słabości, lecz również z całą determinacją i mocą, którymi Bóg, za pośrednictwem swojej łaski, pragnie nas obdarować, zobowiązujemy się do poniższego:
1. W odniesieniu do mieszkania, wyżywienia, środków transportu i związanych z nimi spraw, będziemy próbować żyć na tym samym poziomie, co nasi ludzie. Zob. Mt 5, 3; 6, 33; 8, 20.
2. Wyrzekamy się na zawsze tego, co ma pozór bogactwa, zwłaszcza w ubraniu (bogate stroje, krzykliwe kolory) oraz w insygniach wykonanych z cennych metali (powinny być one ewangeliczne). Zob. Mk 6, 9; Mt 10, 9-10; Dz 3, 6 („Nie mam srebra ani złota”).
3. Nie będziemy posiadać nieruchomości lub innych dóbr, ani też kont bankowych na swoje nazwiska. Jeśli posiadanie pewnych rzeczy okaże się konieczne, ich dysponentami ustanowimy diecezje, instytucje społeczne lub dobroczynne. Zob. Mt 6, 19-21; Łk 12, 33-34.
4. Gdy tylko będzie to możliwe, kwestie finansowe oraz materialne naszych diecezji powierzymy komisjom złożonym z kompetentnych osób świeckich, świadomych ich apostolskiej roli. Pozwoli to nam, bardziej niż administratorami, być duszpasterzami i apostołami. Zob. Mt 10, 8; Dz 6, 1-7.
5. Nie chcemy, aby w mowie lub piśmie zwracano się do nas przy pomocy nazw i tytułów, które wyrażają wysoką pozycję i władzę (takich jak „Eminencja”, „Ekscelencja”, „Monsignior”). Wolimy, aby używano ewangelicznego zwrotu „Ojcze”. Zob. Mt 20, 25-28; 23, 6-11; J 13, 12-15.
6. W komunikacji i stosunkach z innymi ludźmi będziemy unikać wszystkiego, co nosiłoby znamiona akceptowania przywilejów, rozgłosu lub priorytetowego traktowania – przynależnych zwykle bogactwu i władzy (np. podczas obrzędów liturgicznych bądź wydawania lub przyjmowania zaproszeń na wystawne uczty). Zob. Łk 13, 12-14; 1 Kor 9, 14-19.
7. Podobnie wystrzegać się będziemy faworyzowania i wspierania wszelkich form próżności podczas poszukiwania pomocy bądź zbierania darów albo z jakiegokolwiek innego powodu. Namówimy naszych wiernych, aby uznali datki za normalny sposób uczestnictwa w modlitwie, apostolacie oraz działaniu społecznym. Zob. Mt 6, 2-4; Łk 15, 9-13; 2 Kor 12, 4.
8. Zaoferujemy wszystko, co potrzebne – w znaczeniu naszego czasu, namysłu, serca, środków etc. – do służby apostolskiej i duszpasterskiej pełnionej wobec robotników i grup pracowniczych, a także dla ludzi o gorszej sytuacji materialnej; postępując tak, aby nie przyczyniało się do zubożenia innych osób lub grup w naszych diecezjach. Będziemy wspierać świeckich, duchownych, diakonów oraz księży, których Pan wezwał do ewangelizowania ubogich i osób pracujących poprzez wspólne z nimi życie i pracę. Zob. Łk 4, 18-19; Mk 6, 4; Mt 11, 4-5; Dz 18, 3-4; 20, 33-35; 1 Kor 4, 12; 9, 1-27.
9. Będąc świadomymi wymagań sprawiedliwości i miłosierdzia, jak również wzajemnych powiązań między nimi, będziemy dążyć do przekształcenia dotychczas istniejących dzieł miłosierdzia w ośrodki pomocy społecznej oparte na miłości bliźniego i sprawiedliwości społecznej, aby pokornie służąc w odpowiednich instytucjach publicznych, pomagać wszystkim ludziom w potrzebie. Zob. Mt 25, 31-46; Łk 13, 12-14; 13, 33-34.
10. Uczynimy wszystko, aby odpowiedzialni za nasze rządy oraz służby publiczne powoływali i wdrażali w życie prawa, struktury społeczne oraz instytucje niezbędne do utrzymania sprawiedliwości, równości i integralnego, zrównoważonego rozwoju całego człowieka oraz wszystkich ludzi. Niech za ich pomocą nastanie nowy porządek społeczny, godny Dzieci Bożych. Zob. Dz 2, 44-45; 4, 32-35; 5, 4; 2 Kor 8 i 9; 1 Tm 5, 16.
11. Ponieważ zasada kolegialności Kościoła znajduje najpełniejsze ewangeliczne urzeczywistnienie we wspólnej służbie tym dwóm trzecim ludzkości, które znajdują się w zdrowotnej, kulturalnej i moralnej niedoli, zobowiązujemy się: a) do wspierania, tak bardzo, jak jest to tylko możliwe, najpilniejszych projektów proponowanych przez episkopaty narodów ubogich; oraz b) do wspólnego – na poziomie organizacji międzynarodowych – żądania powołania takich struktur gospodarczych i społecznych, które, zamiast pomnażać liczbę biednych narodów w świecie stającym się coraz bogatszym, umożliwią biednym mniejszościom uwolnienie się od ich niedoli. Będziemy to czynić stale jako świadkowie Ewangelii, podążając za przykładem papieża Pawła VI oraz Organizacji Narodów Zjednoczonych.
12. Zobowiązujemy się do dzielenia się naszym życiem, w duchu duszpasterskiego miłosierdzia, z braćmi i siostrami w Chrystusie, księżmi, osobami duchownymi i świeckimi, by nasze duszpasterstwo pozostało prawdziwą służbą. Stosownie do tego postaramy się dokonywać razem z nimi „rewizji życia”; będziemy szukać pomocy w duszpasterstwie – tak, aby móc być animatorami życia w imię Ducha, nie zaś pozostawać dla świata ludźmi dominującymi. Postaramy się być tak ludzcy i serdeczni, jak to tylko możliwe; pokażemy się jako otwarci na wszystkich ludzi, niezależnie od wyznawanej przez nich wiary. Zob. Mk 8, 34-35; Dz 6, 1-7; 1 Tm 3, 8-10.
13. Gdy powrócimy do swoich diecezji, zapoznamy z tymi postanowieniami naszych księży, a także poprosimy ich, aby pomagali nam przy pomocy zrozumienia, współpracy oraz modlitwy.
Niech Bóg umocni nas w wierności. ©℗
Przeł. ŻyM
