Kustosz Pamięci Narodowej 2015

Nagroda Kustosz Pamięci Narodowej została ustanowiona w 2002 r. przez prezesa IPN prof. Leona Kieresa. Inicjatorem wyróżnienia był Janusz Kurtyka, ówczesny dyrektor Oddziału IPN w Krakowie.

17.05.2015

Czyta się kilka minut

 /
/

Nagroda ma charakter honorowy, jej laureaci otrzymują tytuł Kustosza Pamięci Narodowej. Ma umocnić szacunek dla przeszłości i chronić wartości, dzięki którym Polska przetrwała lata zniewolenia. Obradom kapituły przewodniczy prezes IPN, a w jej skład wchodzą m.in. laureaci.

Nagroda przyznawana jest instytucjom lub osobom fizycznym za szczególny udział w upamiętnianiu historii Polski w latach 1939-89, a także za działalność publiczną zbieżną z celami IPN. „Tygodnik Powszechny” jest jednym z jej patronów medialnych. Wręczenie nagrody odbędzie się 22 maja na Zamku Królewskim w Warszawie. Oto tegoroczni laureaci.


JANUSZ KRUPSKI

Rocznik 1951. Z opozycją związał się w wieku 22 lat, gdy jako szef Koła Naukowego Historyków na KUL-u sprzeciwił się przekształceniu Zrzeszenia Studentów Polskich w Socjalistyczny ZSP. Współzałożyciel Nieocenzurowanej Oficyny Wydawniczej (pierwszego podziemnego wydawnictwa w latach 70.), od 1977 r. wydawał „Spotkania”: jedno z głównych pism drugiego obiegu o profilu intelektualnym. Aresztowany w 1982 r. i internowany. Wkrótce po zwolnieniu został porwany przez SB, wywieziony do lasu i oblany żrącą substancją (doznał poparzeń). W wolnej Polsce był wydawcą, ekspertem w sejmowej komisji ds. stanu wojennego i Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, wiceprezesem IPN i szefem Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Zginął w katastrofie pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r.


JULIUSZ KULESZA

Rocznik 1928. Żołnierz Armii Krajowej (ps. „Julek”), uczestnik Powstania Warszawskiego; po Powstaniu uciekł z obozu przejściowego w Pruszkowie. Po wojnie został grafikiem i przez ponad 30 lat projektował grafikę użytkową dla wydawnictw. Z początkiem lat 80. zajął się historią okupacji i Powstania Warszawskiego. Jest autorem kilkunastu książek, w tym: „Z Tasiemką na czołgi” (1979), „Sierpień przez całe życie” (1994), „Przeciw konfidentom i czołgom” (1996, wspólnie z R. Bieleckim), „Starówka. Warszawskie Termopile 1944” (1999), „Żyrafa przeciw panterom. IV Zgrupowanie żoliborskiego Obwodu AK w Powstaniu Warszawskim” (2010) i „Podziemny futbol 1939–1944” (2012).


KAZIMIERZ PIECHOWSKI

Rocznik 1919. Przed wojną działał w harcerstwie na rodzinnym Pomorzu. Jesienią 1939 r. usiłował dostać się z okupowanej Polski do Wojska Polskiego we Francji. Aresztowany przez Niemców, 20 czerwca 1940 r. trafił do Auschwitz jako jeden z pierwszych więźniów tego obozu koncentracyjnego (nr 918). W 1942 r. uciekł (wraz z trzema więźniami) i przyłączył się do oddziału AK; w partyzantce spędził resztę wojny. W 1945 r. wrócił do Tczewa, zapisał się na studia. Po donosie komunistycznego aktywisty jako nieujawniony żołnierz AK został aresztowany przez UB i skazany na 10 lat więzienia. Zwolniony po siedmiu latach, był inżynierem w Stoczni Gdańskiej. W 2003 r. ukazały się jego obozowe wspomnienia. Mimo wieku wciąż przekazuje swą wiedzę na spotkaniach w kraju i za granicą.


ZOFIA PILECKA-OPTUŁOWICZ I ANDRZEJ PILECKI

Dzieci Witolda Pileckiego, bohatera Państwa Podziemnego. Ich ojciec, uczestnik wojny 1920 r. i kampanii wrześniowej, w 1940 r. – wykonując misję podziemia – dobrowolnie dał się wywieźć do Auschwitz, by zdobyć informacje o obozie i organizować tam konspirację. W obozie był dwa i pół roku. Zagrożony dekonspiracją, uciekł. Walczył w Powstaniu Warszawskim. Od 1945 r. w II Korpusie we Włoszech, skąd decyzją gen. Andersa wrócił do Polski, by odtwarzać tu wywiad pracujący dla rządu RP na uchodźstwie. Aresztowany, torturowany i zamordowany. W PRL informacje o nim podlegały cenzurze; rodzina była szykanowana. W 1990 r. dzieci Pileckiego przyczyniły się do jego rehabilitacji i odtąd są opiekunami oraz inicjatorami miejsc pamięci poświęconych ojcu. Dzięki ich pomocy w IPN powstał album o nim, wystawa i strona www.pilecki.ipn.gov.pl


MUZEUM POLSKIE W RAPPERSWILU

Jedna z najstarszych instytucji zachowujących kulturę polską poza krajem. Założył je w 1870 r. Władysław hr. Plater, który wydzierżawił XIII-wieczny zamek i zgromadził w nim polskie zabytki i druki. Na przełomie XIX i XX w. była to największa biblioteka emigracyjna. Po śmierci Platera, pod opieką działaczy emigracyjnych w 1936 r. zostało przemianowane na Muzeum Polski Współczesnej pod zarządem państwa polskiego. Po 1945 r. przejęte przez władze PRL, które utworzyły tu placówkę propagandową – w związku z czym Szwajcarzy zerwali umowę dzierżawy. W 1954 r. powołano polsko-szwajcarskie Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Polskiego w Rapperswilu i dzięki niemu w 1975 r. Muzeum otwarto na nowo; skupiało polskie życie kulturalne. Dziś działa jako Muzeum Polskie w Rapperswilu. W ostatnich 25 latach odwiedziło je 300 tys. osób. Obecnie jest zagrożone wskutek przyjęcia przez władze szwajcarskie nowej koncepcji zagospodarowania obiektu. Muzeum prosi o wysyłanie protestów w tej sprawie.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]

Artykuł pochodzi z numeru TP 21/2015