„To dobrze, że wojna jest taka straszna,w przeciwnym razie zanadto byśmy ją polubili” – powiedział kiedyś amerykański dowódca Robert E. Lee. Zawarta w tej wypowiedzi ambiwalencja – być może dla niektórych szokująca – wcale nie jest szczególnie oryginalna. Nieoczywista natura wojny opisywana jest w wielu tekstach kultury. Zarówno w zwykłych pamiętnikach żołnierzy, jak w wysublimowanych dziełach literackich, a także mniej lub bardziej udanych próbach ujęcia tego arcyludzkiego fenomenu w teoretyczne ramy. Od Heraklita po Ernsta Jüngera, od Clausewitza po generała Pattona, od Kanta po Barbarę Ehrenreich powtarza się ta osobliwa wojenna dwuznaczność: przemieszanie pożogi i wzniosłości, masakry i transcendencji, rozpaczy i ekstazy.

Skąd się ona bierze? Do dyspozycji mamy wyłącznie hipotezy. Być może bezpośrednia bliskość śmierci, obecność radykalnego zagrożenia – tak to w każdym...