Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Powtórzę: słucha się tych płyt jak narracji o konstruowaniu duchowej tożsamości, o namiętnym poszukiwaniu artystycznego języka. Stąd tak wiele zmian w technice tworzenia, choć pozostaje poczucie, że zasadnicze właściwości dzieła pozostają nienaruszalne. Krótko zatem o tym, co w starciu rozmaitych wersji tego samego głosu jest najciekawsze.
Na płycie pierwszej warto zwrócić uwagę na wczesną sonatę wiolonczelową, w której w dwóch częściach dzieje się tyle, że każdy z poszczególnych fragmentów domagałby się solidnego rozwinięcia. Wystarczy posłuchać uważnie Capriccio, by się o tym przekonać.
Płyta druga przynosi najbardziej znane utwory Ligetiego, z "Lontano" i "Lux aeterna". Przyznam, że mniej cenię ten okres jego twórczości, w którym główną rolę odgrywa ciągłość dźwięku i - by tak rzec - stabilność dźwiękowej struktury. Ale i tu dzieje się bardzo dużo. "Ramifications" na orkiestrę smyczkową bądź na 12 smyczków przełamuje neurotyczną trwałość muzycznej ściany; utwór, w którym instrumenty świetnie z sobą rywalizują i w którym przedłużane niemal w nieskończoność frazy wywołują ciekawszy efekt niż monumentalność i kolorystyka słynnych "Atmosph?res".
Krążek trzeci przynosi przede wszystkim fantastyczną zabawę głosem. "Aventures" i "Nouvelle aventures" to przygoda i optymizm awangardy, testowanie możliwości ekspresji. Płyta czwarta zbiera dokonania z ostatniego okresu twórczości, z końcówki lat 80. i początku 90., kiedy Ligeti na swój sposób staje się klasykiem. Tutaj jest, jak sądzę, najciekawszy, najbardziej odkrywczy. Główną rolę odgrywa w tych kompozycjach rytm, rozrastające się jego kombinacje, ale także poszukiwanie jakiegoś niepowtarzalnego, właściwego rejestru. Energia i spokój jako jedność przeciwieństw znajdują swoje miejsce choćby w koncercie skrzypcowym, w którym Passacaglia została obdarzona intensywnością absolutną. Co tu dużo mówić: Ligeti obowiązkowy.
