Dwustronne porachunki
Dwustronne porachunki
Między bohaterem Mrożka, wędrującym na Zachód z pętem suchej kiełbasy i brakami w uzębieniu (bo "za wolność wybili"), a projektem Gombrowiczowskim, by zostać wreszcie nie "Polakiem", lecz "Człowiekiem"..., rozciąga się szerokie pole wyborów.
Odnajdziemy na nim i Czesława Miłosza - w charakterystycznej dlań złożoności, skomplikowaniu, ale też wolności i gniewie. Oto wchodzący w dojrzałość chłopiec pierwszy raz trafia na Zachód, przygnieciony jest jego cywilizacyjną wyższością, ale równocześnie odczuwa jakiś zasadniczy rozdźwięk, prawdziwą? fałszywą i kompensacyjną? wyższość, pozwalającą mu wzruszać ramionami nad szwajcarską - jak pisał - "wolnością w ementalerze". Parę lat później, wędrując przez Włochy, odżegna się od gestu poszukujących wzruszeń estetów, w pięknie Sieny brak mu będzie ognia, dramatu, prawdziwego istnienia. Dekady później zdecyduje się na - jak zatytułuje jeden ze szkiców - "dwustronne porachunki", szukając dla siebie miejsca między ocenianymi równie krytycznie: Polską i Zachodem.
Przede wszystkim zaś napisze "Rodzinną Europę", próbę pochwycenia tożsamości "Europejczyka wschodniego". Tę właśnie książkę, z jej wieloznacznością, napięciem między zadomowieniem a obcością, wzięliśmy za punkt wyjścia dla trzeciego i ostatniego już magazynu "Miłosz jak świat". Piszemy tu o strategii Miłosza-autoportrecisty, o jego sporach z "nihilizmem" i z intelektualną Francją: tą z czasów Sartre’a i tą zupełnie współczesną. W pierwszym rzędzie przecież pokazujemy, co z myśli Miłosza działa w nas i dziś: czy będzie to swoista "podróż na Wschód" - odrzucenie cywilizacyjnych form zbyt przewidywalnych, czy nieustannie mu towarzysząca (lewicowa? chrześcijańska?) niezgoda na kształt międzyludzkiego świata...
Andrzej Franaszek jest redaktorem "TP" i autorem książki "Miłosz. Biografia" (2011).
Autor artykułu

Napisz do nas
Chcesz podzielić się przemyśleniami, do których zainspirował Cię artykuł, zainteresować nas ważną sprawą lub opowiedzieć swoją historię? Napisz do redakcji na adres redakcja@tygodnikpowszechny.pl . Wiele listów publikujemy na łamach papierowego wydania oraz w serwisie internetowym, a dzięki niejednemu sygnałowi od Czytelników powstały ważne tematy dziennikarskie.
Obserwuj nasze profile społecznościowe i angażuj się w dyskusje: na Facebooku, Twitterze, Instagramie, YouTube. Zapraszamy!
Kup książkę
Podobne teksty
Newsletter
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]