Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
O nowej inicjatywie poinformowano 26 lutego po waszyngtońskiej katolicko-żydowskiej sesji poświęconej pamięci zmarłego miesiąc wcześniej rabina Leona Klenickiego (ur. 1930), pioniera dialogu międzyreligijnego, szczególnie chrześcijańsko-żydowskiego, przyjaciela Jana Pawła II. Podczas spotkania dyskutowano najbardziej drażliwe i trudne w ostatnich miesiącach kwestie we wzajemnych stosunkach, sprowokowane decyzjami i działaniami Watykanu.
W obradach uczestniczyli m.in. Abraham Foxman, dyrektor Ligi Przeciwko Zniesławieniu, rabin James Rudin z Komitetu Żydów Amerykańskich i rabin Irving Greenberg, przewodniczący Narodowego Żydowskiego Centrum Szkolenia oraz kard. Sean Patrick O’Malley z Bostonu i kard. William Keeler z Baltimore, odpowiedzialny w amerykańskim episkopacie za sprawy katolicko-żydowskie.
Ks. Dennis McManus z Centrum Kulturalnego im. Jana Pawła II w Waszyngtonie, które na prośbę Watykanu stało się siedzibą inicjatywy, powiedział, że nowy dialog będzie się różnił od dotychczasowych w relacjach katolików z żydami. Do tej pory jedna strona gościła u siebie na rozmowach drugą - stwierdził - teraz nasze dwie religie "będą budować dialog razem", tworząc stałe i szersze gremium, spotykające się regularnie, by omawiać trudne kwestie we wzajemnych stosunkach, ale nie tylko na zasadzie gaszenia pożaru.
Będą w nim uczestniczyć - dodał McManus - zarówno duchowni i specjaliści, jak też świeccy, profesorowie i inni reprezentanci obu religii, łącznie 28 osób. Powstanie nowego dialogu ma być potwierdzone do 1 maja br.
Jak ujawniono na konferencji prasowej, dotychczas debatowano wokół trzech posunięć Watykanu, które wywołują krytykę i protesty w świecie żydowskim, a ożywioną dyskusję wśród samych katolików. Najwięcej miejsca poświęcono napięciom związanym ze zniesieniem przez Benedykta XVI ekskomuniki z lefebrystycznego biskupa Richarda Williamsona, który publicznie zakwestionował rozmiary Holokaustu, mówiąc w szwedzkiej telewizji 19 lutego, na trzy dni przed anulowaniem ekskomuniki: "Myślę, że w obozach koncentracyjnych zginęło od 200 do 300 tys. Żydów, ale ani jeden w komorze gazowej".
Z kolei dyskutowano wprowadzone w 2008 r. przez Benedykta XVI zmiany do wielkopiątkowej Modlitwy za Żydów we Mszy trydenckiej, zachowujące przedsoborowe wezwanie o nawrócenie Żydów (usunięte w liturgii zreformowanej po Soborze Watykańskim II). W końcu rozmawiano o sporach wokół beatyfikacji Piusa XII, oskarżanego o bierność w obronie Żydów w okresie II wojny światowej. "Odbyliśmy gorącą debatę, ale nikt nie wyszedł z sali ani nie wybuchł. Częściej się zgadzaliśmy, niż różniliśmy" - ujawnił rabin Greenberg.
Podczas obrad strona żydowska oznajmiła, że sposób, w jaki Watykan zajął się sprawą biskupa Williamsona, wciąż jej nie satysfakcjonuje. Podkreśliła potrzebę "mocniejszych działań" Benedykta XVI. Każdy dzień, gdy jakiś biskup głosi negacjonistyczne idee, "jest smutnym dniem dla Kościoła i naszego dialogu" - powiedział Foxman. Katolicy wyrazili zażenowanie z powodu wypowiedzi lefebrystycznego hierarchy i odcięli się od duchownych nieakceptujących nauczania Kościoła, który - podkreślono - uznaje Holokaust za wielką tragedię w historii świata.
Kard. O’Malley wyjaśnił, że zniesienie ekskomuniki uprawnia bp. Williamsona do przyjmowania sakramentów w Kościele, ale zabrania mu pełnienia posługi biskupiej. Jego pełna jedność z Kościołem domaga się przyjęcia Soboru Watykańskiego II - podkreślił metropolita Bostonu.
Sobór ten - powiedział kard. Keeler - "potwierdził liczbę Żydów, którzy zginęli podczas Holokaustu". Hierarcha dodał:: "Jan XXIII chciał, by Vaticanum II sformułowało nauczanie w taki sposób, aby nie można było usprawiedliwić nim atakowania narodu żydowskiego".
Obie strony, ujawnił Abraham Foxman, zgodziły się, że budzące kontrowersje ostatnie działania Watykanu "nie były świadomymi zniewagami, by zranić" wspólnotę żydowską, ale motywowanymi innymi racjami posunięciami, które wywołały "niezamierzone konsekwencje". "Z takim rozumieniem - podkreślił dyrektor Ligi Przeciwko Zniesławieniu - dużo łatwiej spotykać się razem, by szukać dróg naprawy, patrzeć w przeszłość oraz uczyć się i znajdować sposoby, by to się nie powtórzyło".
Uczestnicy waszyngtońskiego spotkania ideę narodzin nowego dialogu katolicko-żydowskiego uznali za historyczną. "Za tysiąc lat - powiedział rabin Irving Greenberg - będzie się o tym mówić jako o wielkim wydarzeniu w naszych długich wspólnych dziejach. Inwestujemy długoterminową energię i zaangażowanie w wielkie kwestie, o których wciąż musimy rozmawiać".
Józef Majewski jest teologiem, publicystą "Tygodnika Powszechnego".
