Zmarły był dla starożytnych nie duszą bez ciała, ale inną cielesnością, mglistą, niewyraźną, cieniom podobną. Siła umarłych zależała od posiadanej przez nich za życia mocy, a ich kontakt ze światem uznawano za szczególnie intensywny w miejscach pochówku. Pośmiertne trwanie owej mocy przyciągało żywych do grobów. Siły zmarłych mogły nie tylko chronić i wzmacniać. Mogły też szkodzić. Zależało to od charakteru nieboszczyka i od spełnienia jego oczekiwań. U starożytnych Egipcjan czy Greków strach przed zmarłymi brał górę nad ufnością.

Potrzeby szkieletu

Nie mogąc się pogodzić z nietrwałością życia, w wielu kulturach za jego ostoję uważano kości, jako że dłużej niż ciało opierały się rozkładowi. Szkielet udawał więc ostatnią fazę życia, chociaż było go w nim nie więcej niż w mineralizowanych wcześniej pozostałych częściach ciała, a...