Polacy są ponoć narodem o solidnie ugruntowanej tożsamości. Nawykli pielęgnować pamięć o historycznych korzeniach, a dzieje przodków stanowią dla nich nie tylko impuls do sentymentalnych wspomnień, ale również moralny drogowskaz bądź - przynajmniej - ważki punkt odniesienia dla dyskursu społecznego oraz edukacji młodych pokoleń.

Niestety, z patriotycznych zaklęć pozostał wyłącznie mdły patos. Ilu dziś mamy wybitnych beletrystów, równie biegłych w historycznym, jak i literackim fechtunku? Tylko jednego: Józefa Hena, rocznik 1923. Dzieło Mariana Brandysa pogrąża się w niepamięci, jak niegdyś barwny świat napoleońskich szwoleżerów. Paweł Jasienica znany jest coraz częściej tylko z nazwiska, a nie z lektury. Symptomy kryzysu można by mnożyć, a diagnoza budzi niepokój: historia jako dziedzina akademicka, zwłaszcza w przypadku badań nad minionym niedawno wiekiem, ma się w Polsce...