Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
„To głosowanie za demokracją” – mówił podczas debaty sejmowej nad referendum edukacyjnym poseł Piotr Bauć z Twojego Ruchu. To tylko jedna z wielu podobnych wypowiedzi zwolenników referendum: posłów SLD, TR i PiS połączył właśnie postulat oddania społeczeństwu głosu w sprawach edukacji. Był w tej tonacji zawarty element emocjonalnego szantażu: kto przeciw referendum, ten przeciw demokracji.
Ale gdyby tę optykę przyjąć, trzeba by uznać za demokrację coś, co jest jej karykaturą. Przypomnijmy: wnioskodawcy (Karolina i Tomasz Elbanowscy, twórcy akcji „Ratuj Maluchy”) zaproponowali pięć referendalnych pytań. Dwa pierwsze dotyczyły obowiązku szkolnego i przedszkolnego, trzecie odnosiło do nowych zasad nauczania historii w liceach, czwarte do likwidacji gimnazjów, ostatnie zaś – do prawnego ograniczenia likwidacji szkół.
Cokolwiek by o postulatach państwa Elbanowskich sądzić – omówiliśmy je w artykule „Horrendum edukacyjne” („TP” nr 44/13) – sukces idei referendum oznaczałby precedens ze skutkami trudnymi do przewidzenia. Oto naród głosowałby w sprawach dotyczących tylko części obywateli, w dodatku odpowiadając na pytania, których szczegółowość nijak się ma do idei ogólnonarodowego plebiscytu. Sukces zwolenników referendum oznaczałby też – potencjalnie – chaos trudny do przewidzenia. Kolejna zmiana decyzji w sprawie obowiązku szkolnego, przywrócenie ośmiu klas podstawówki i likwidacja gimnazjów, zmiana podstawy programowej w liceach – trudno sobie wyobrazić krajobraz polskiej edukacji, gdyby namówieni przez opozycję i działaczy pozarządowych Polacy gremialnie opowiedzieli się za tym projektem.
Z wyniku sejmowego głosowania mogą się ucieszyć wszyscy. Wygrała z pewnością Platforma, która do głosowania przeciw referendum przekonała współkoalicjanta z PSL, pokazując, że w ważnych momentach może nadal liczyć na dość bezpieczną sejmową większość. Wynik nie oznacza też z pewnością porażki Tomasza i Karoliny Elbanowskich, którzy wykorzystali kolejną szansę, by przebić się ze swoim przekazem do opinii publicznej. O ich skuteczności niechaj świadczy fakt, że do głosowania za referendum przekonali dwie opozycyjne partie (Twój Ruch i SLD), które opowiadały się dotąd za posłaniem sześciolatków do szkół. Jednocześnie, przegrywając głosowanie, Elbanowscy uniknęli politycznej pułapki: referendum, które niechybnie uzyskałoby status głosowania za Tuskiem/przeciw Tuskowi, przylepiłoby na dobre twórcom „Ratuj Maluchy” etykietkę działaczy antyrządowych, a nawet – jak chcą niektórzy publicyści – „PiS-owskich”.
Wygranymi głosowania – niezależnie od poglądów w sprawach objętych referendalnym wnioskiem – mogą się też czuć postronni obserwatorzy. Całemu społeczeństwu oszczędzono kolejnej politycznej awantury, dyrektorom szkół, nauczycielom, rodzicom i dzieciom – dodatkowego elementu niepewności w już i tak pełnej reformatorskiego chaosu szkolnej codzienności.
