Szkice o Niemcach

Niemieckie lekcje historii Piotra Burasa, książka interesująca i dobrze napisana, ma jedną wadę: jest zbyt szczupła.

25.01.2004

Czyta się kilka minut

 /
/

Książka Burasa to dość luźny zbiór dziewięciu esejów historycznych. Każdy z nich tworzy zamkniętą całość i poświęcony jest albo wybitnej postaci niemieckiego życia intelektualnego czy polityczno-kulturalnego w XX wieku - jak m.in. Hannah Arendt, Sebastian Haffner, Willy Brandt, Günter Grass - albo głośnym w latach 90. dyskusjom społecznym.

Mowa jest więc o sporze (by nie rzec: karczemnej awanturze), jaka wybuchła w Niemczech po ukazaniu się powieści Martina Walsera “Śmierć krytyka", przez wielu uznanej za antysemicką (jej anty-bohaterem jest karykaturalna postać wzorowana na Marcelu Reichu-Ranickim, krytyku znienawidzonym przez wielu niemieckich literatów, w tym najwyraźniej także przez Walsera). Buras opowiada również o debacie, jaka towarzyszyła bardzo - może aż za bardzo... - popularnej kilka lat temu za Odrą książce Normana Finkelsteina “Przedsiębiorstwo Holocaust". Finkelstein, amerykański anty-syjonista pochodzenia żydowskiego sympatyzujący z Palestyńczykami, zarzucał w niej środowiskom żydowskim wykorzystywanie pamięci o Auschwitz do celów mało chwalebnych; w Niemczech jego praca miesiącami utrzymywała się na listach bestsellerów.

Piotr Buras pisze także o niemieckiej dykusji wokół książki-pamfletu Daniela Goldhagena o papieżu Piusie XII, jego milczeniu wobec zbrodni III Rzeszy oraz o antysemityzmie w Kościele katolickim. Beznadziejna z historyczno-warsztatowego punktu widzenia, także i ona długo była obecna na niemieckich listach bestsellerów.

Książkę zamyka - dziś, niestety, bardzo aktualny... - analityczny esej o powrocie w niemieckiej pamięci zbiorowej w ostatnich latach tematu własnych (niemieckich) ofiar II wojny światowej i okresu powojennego, zwłaszcza wysiedleń zza Odry i Nysy, alianckich nalotów itd.

Choć tematy i bohaterowie Burasa to sprawy i postacie fascynujące, a eseje napisane są bardzo sprawnie - 30-letni autor, politolog i niemcoznawca (obecnie pracownik Instytutu Studiów Politycznych PAN), ma już na koncie wiele publikacji, w tym w “Rzeczpospolitej", “Gazecie Wyborczej", a także w “Tygodniku Powszechnym" - to jednak książka pozostawia wyraźny niedosyt. Jest, jakkolwiek to zabrzmi, zbyt szczupła. Znając kompetencje i pióro autora, wolno oczekiwać od niego więcej: nie tylko zbioru esejów, ale pracy bardziej analitycznej i całościowej (w tym właśnie kierunku idzie szkic o nowej pamięci zbiorowej Niemców albo o sporze o Finkelsteina). Można się zatem spodziewać, że ta pierwsza książkowa publikacja Piotra Burasa nie będzie ostatnią.

“Niemieckie lekcje historii" to także pierwsza książka, jaka ukazuje się w uruchomionej niedawno Polsko-Niemieckiej Bibliotece Szczecińskiej, przygotowywanej w kooperacji trzech instytucji polskich i niemieckich. W ramach tej ambitnej serii pod koniec ubiegłego roku ukazała się gruba antologia tekstów, jakie na przestrzeni kilku ostatnich lat opublikował polsko-niemiecki periodyk “Dialog". W styczniu zaś ma wejść na rynek praca zbiorowa, bilansująca relacje między PRL a NRD - nie tylko między tymi “bratnimi" rzekomo państwami, ale także między społeczeństwami i opozycją demokratyczną w obu krajach oraz ich kulturą masową. Planowana jest też książka redaktora naczelnego “Dialogu" Basila Kerskiego oraz korespondenta “Tygodnika" w Niemczech Joachima Trenknera o historii i współczesności niemieckiej stolicy: “Berlin Zachodni, Berlin Wschodni, Berlin. Szkice i rozmowa o stolicy Niemiec".

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Dziennikarz, kierownik działów „Świat” i „Historia”. Ur. W 1967 r. W „Tygodniku” zaczął pisać jesienią 1989 r. (o rewolucji w NRD; początkowo pod pseudonimem), w redakcji od 1991 r. Specjalizuje się w tematyce niemieckiej. Autor książek: „Polacy i Niemcy, pół… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 04/2004

Artykuł pochodzi z dodatku „Książki w Tygodniku (4/2004)