To był jeden z tych sierpniowych słonecznych dni 1939 r., których się nie zapomina. Radosna atmosfera rodzinnej kolacji w salonie góralskiej chaty na Żywczańskiem w Zakopanem. Wycieczka z rodzeństwem, rodzicami i stryjem Walerianem wojskową limuzyną do Doliny Kościeliskiej. Powrót nocą. Pulsujące światła mijanej Gubałówki. I zdanie, wypowiedziane przez stryja jakby mimochodem. A dobrze zapamiętane przez 9-letniego chłopca, nawet jeśli jego wagi wtedy nie zrozumiał: "Chyba ostatni raz to oglądam".

Powroty i rozstania

- Tatuś się żachnął. Ale rzeczywiście, stryj nigdy więcej Tatr nie zobaczył - tak dziś Hubert Czuma, jezuita, a w sierpniu 1939 r. ów 9-letni chłopiec, opisuje reakcje na tamto ostatnie spotkanie dwóch braci: Waleriana (generała, od kilku miesięcy komendanta Straży Granicznej) i Ignacego (profesora skarbowości na...