Rachunki prawdopodobieństwa, rachunki sumienia

Liczący sobie prawie 40 lat cykl "Opowieści moralnych" Erica Rohmera nie stracił nic z gorzkiej mądrości ani pikantnego wdzięku. Francuski mistrz pokazał, jak hołdując niby-żelaznym zasadom, lubimy wykorzystywać je w rozmaitych, przede wszystkim erotycznych strategiach.

24.02.2009

Czyta się kilka minut

Kadr z filmu „Kolekcjonerka” /fot. Cinemax /
Kadr z filmu „Kolekcjonerka” /fot. Cinemax /

Adrien, młody antykwariusz z filmu "Kolekcjonerka", poznaje podczas wakacji w śródziemnomorskiej posiadłości wyzwoloną nastolatkę, która z powodzeniem "kolekcjonuje" męskie trofea. Potępiając z moralną i intelektualną wyższością jej naganne prowadzenie się, bohater tylko pozornie próbuje ocalić godność dziewczyny - bo tak naprawdę sam rozpaczliwie zmaga się z własną namiętnością i potencjalną zdradą chwilowo nieobecnej narzeczonej. Grany przez Jeana-Louisa Trintignanta samotny inżynier z "Mojej nocy u Maud" jako gorliwy katolik upatrzył sobie na przyszłą żonę anielską Françoise. Ale stoi za tym chłodna kalkulacja życiowego asekuranta, który boi się pójść za głosem serca, uciekając się do rachunków prawdopodobieństwa i jałowych polemik z Pascalem. Bohater "Miłości po południu", kuszony perspektywą gorącego romansu, wybierze ostatecznie domowe pielesze - z miłości jednak czy tylko ze strachu przed ciężarem dodatkowej odpowiedzialności...? Rohmer w "Opowieściach moralnych" pokazuje ludzi przywiązanych do swoich zasad w sposób ślepy i mechaniczny - niby w pełni samoświadomych, ale w gruncie rzeczy nienadążających za chyżym lotem swoich szlachetnych przemyśleń.

Nikt w kinie, ani przed, ani po Rohmerze, nie pokazał tak pięknie, czym jest erotyczność rozmowy. Jego filmy, gdyby nie renesansowe światło i "koronkowa" praca kamery Nestora Almendrosa, na dobrą sprawę mogłyby uchodzić za pasjonujące radiowe słuchowiska. Ale właśnie w zderzeniu zmysłowej cielesności Rohmerowskich bohaterów z ich obsesyjną skłonnością do głośnego filozofowania i analizowania swoich uczuć drzemie prawdziwie rewolucyjny ładunek tych filmów. Deklaracje bohaterów coraz to rozbijają się o mur przyziemnego (i tu już trzeba dookreślić - męskiego) egoizmu. Misterne konstrukcje intelektualne, wpisane w trójkąty i czworokąty pożądań, stają się własną autoparodią. Pyszni mieszczańscy bogowie z filmów Rohmera chcieliby kreować rzeczywistość wedle własnych praw. Podejmują w związku z tym ryzykowne, ze wszech miar ekscytujące gry, ale i tak wybiorą w końcu to, co dla nich najwygodniejsze i najbardziej bezpieczne. Nie widzą, że nadając tym decyzjom pozór moralnie słusznego wyboru, robią rzeczy po prostu wielce niemoralne. Rohmer tego jednak nie powie nam wprost. Sami musimy dokonać oceny, która chcąc nie chcąc może stać się dla nas formą ukrytego rachunku sumienia.

KOLEKCJONERKA, MOJA NOC U MAUD, KOLANO KLARY, MIŁOŚĆ PO POŁUDNIU - reż. Eric Rohmer, Francja 1967-72, Cinemax, poniedziałki 2, 9, 16, 23 III, 20.00

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Krytyczka filmowa „Tygodnika Powszechnego”. Pisuje także do magazynów „EKRANy” i „Kino”, jest felietonistką magazynu psychologicznego „Charaktery”. Współautorka takich publikacji, jak „Panorama kina najnowszego”, „Szukając von Triera”, „Encyklopedia kina”, „… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 09/2009