Tego oblicza prawosławia tak dobrze jak dotąd nie znamy: dowodem choćby przytoczony przez Cieślika fakt, że w Encyklopedii Katolickiej KUL nie ma ani jednego biogramu optyńskich pustelników, nawet tych najgłośniejszych, jak kanonizowany przez Kościół prawosławny na tysiąclecie chrztu Rusi Ambroży. Równocześnie zresztą miejsce dawnej - dziś przywracanej do życia - Pustelni jest aż nadto dotkliwie związane z nami, bo to tam właśnie, po zrujnowaniu i rozpędzeniu klasztoru, władza sowiecka ulokowała więzienia i tam w 1940 r., w obozie kozielskim, przebywali Polacy - rychło ofiary mordu katyńskiego. Ale tych dwóch rzeczywistości nikt u nas nie łączy. Uświadamia to dopiero książka Irka Cieślika, odsłaniająca oblicze prawosławia rosyjskiego w jego fascynującej tajemnicy, pozornie bardzo dalekiej od nas, innej tak, że trudno do niej klucz znaleźć.

Pomyśleć: ogromny...