Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
W 1989 r. dokonała się wielka przemiana sceny politycznej Europy. Rozkład systemu komunistycznego, zapoczątkowany dziewięć lat wcześniej polskim Sierpniem i powstaniem ruchu społeczno-zawodowego Solidarności, mimo prób przeciwstawienia się mu przez Kreml i jego popleczników, nieuchronnie postępował naprzód. Nie pomogły brutalne wprowadzenie stanu wojennego w Polsce i wewnątrzsowiecka pierestrojka, która tylko jeszcze bardziej obnażyła słabości tak zwanego realnego socjalizmu. Polska pokojowa rewolucja, z Okrągłym Stołem, wyborami 4 czerwca 1989 r. i powstaniem rządu premiera Tadeusza Mazowieckiego, uruchomiła szybko przyspieszającą w końcowych miesiącach 1989 r. lawinę zdarzeń, nazwaną wkrótce Jesienią Ludów.
Wśród wielu ważkich zjawisk o naturze politycznej, społecznej i gospodarczej, u schyłku lat 80. swoją kulminację znalazł także trudny proces pojednania polsko-niemieckiego, mozolna, jakże często niewdzięczna i nierozumiana przez większość praca nad dialogiem między narodami i pojedynczymi ludźmi, których w latach 40. XX w. podzielił bezmiar cierpienia, zbrodni, wrogości czy wręcz nienawiści. Dzięki temu już w kilka tygodni po polskim przełomie mogło dojść do spotkania i mszy w Krzyżowej. Duch dziejów splótł symboliczne spotkanie szefów rządów w Krzyżowej – w dawnej rezydencji arystokratycznej, w miejscu, w którym rodziła się wizja nowych, demokratycznych Niemiec – z chwilą upadku muru berlińskiego, wydarzeniem prowadzącym do zjednoczenia narodu niemieckiego w jednym państwie. Z wielką satysfakcją można stwierdzić, że szansa na nowe otwarcie w stosunkach polsko-niemieckich po Krzyżowej nie została zaprzepaszczona.
Dziś, w 25 lat po tamtej Mszy Pojednania, otwieramy wystawę w Krzyżowej – dokument trudnych czasów, wyraz naszej wdzięczności dla ówczesnych wielkich tego świata, odważnie stawiających czoło wyzwaniom historii, jak i hołd dla cichych bohaterów dzieła pojednania. A że nie wszystko można było zawrzeć w najbogatszej nawet ekspozycji i nie każdemu będzie dane ją zwiedzić, zachęcam przeto do lektury dodatku do „Tygodnika Powszechnego” – pisma, którego redaktorzy i współpracownicy odegrali ważną rolę na drodze do Krzyżowej.
Prof. MAŁGORZATA OMILANOWSKA jest ministrem kultury i dziedzictwa narodowego.
