Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Pokazuje, jak głęboko zakorzenione jest myślenie w kategoriach wyższości rasowej bądź narodowej, jak mocno wniknęło ono w politykę i kulturę, i jak bardzo do jego utwierdzenia przyczynili się uczeni z rozmaitych dziedzin.
To właściwie lapidarny przegląd historycznych przypadków i światopoglądowych stanowisk, niemal bez odautorskiego komentarza. Zaczyna się od biblijnej Księgi Rodzaju i rozmaitych interpretacji historii synów Noego, Sema, Chama i Jafeta, a kończy streszczeniem nowożytnych dziejów Rwandy, pokazującym źródła ludobójczego konfliktu. Lista cytowanych autorów jest długa, znajdziemy na niej oczywiście teoretyków rasizmu, jak Arthur de Gobineau i Houston Stewart Chamberlain, ale są też sanskrytolodzy, indyjscy nacjonaliści, Marks polecający Engelsowi książkę francuskiego podróżnika, wedle którego geologiczna struktura danego obszaru determinuje cechy zamieszkujących go ludzi, specjaliści od badania czaszek i nosów, teozofka Helena Bławatska i tak dalej, i dalej…
Urodzony w 1949 r. w Nowym Jorku Eliot Weinberger jest eseistą, tłumaczem z hiszpańskiego (Octavio Paz, Jorge Luis Borges) i chińskiego (Bei Dao), a także publicystą – znanym zwłaszcza ze swojej krytyki interwencji w Iraku. Søren Gauger, współtłumacz „Wodospadów”, to Kanadyjczyk osiadły w Krakowie, przekładający na angielski m.in. Witkacego, Brunona Jasieńskiego i Jerzego Ficowskiego, autor dwóch wydanych po polsku tomów prozy – drugi, „Rzeczy niewysłowione”, właśnie się ukazał nakładem Niszy. Jak pisze w posłowiu do „Wodospadów”, Weinberger przekazał mu, że ten esej powstał w 1999 r. jako „pożegnanie XX wieku”. „Być może to pożegnanie wygląda na przedwczesne – komentuje Gauger. – Wydaje się, że w naszym wieku niewiele trzeba, by wzbudzić te same zabobony i lęki, które od stuleci okazują się przewidywalnie skuteczne. Wystarczy (...) wyciągnąć z lamusa te same wysłużone metafory i mity, zakurzone, acz zdumiewająco nietracące nic na żywotności”. Dodałbym, że takie niebezpieczeństwo nasila się w momentach kryzysów. Więc uważajmy. I czytajmy. ©℗
Eliot Weinberger WODOSPADY, przełożyli Søren Gauger i Stefan Klemczak, Wydawnictwo Austeria, Kraków-Budapeszt-Syrakuzy 2020, ss. 78.
