Gandawski obraz Hieronima Boscha “Chrystus niosący krzyż" uznaje się za ostatnie znane nam dzieło malarza, za jego ostatni apel skierowany do ludzkości. Obraz namalowany jest w formacie zbliżonym do kwadratu. Po przekątnej, od lewego górnego rogu w dół, biegnie długie drzewce krzyża. Chrystus znajduje się w centrum - widać tylko bladą, spokojną twarz o przymkniętych oczach. Udręczony, pokorny Człowiek Pokoju jest ciasno otoczony karykaturalnymi postaciami. Oblegają Go tak ściśle, że prawie nie pozwalają Mu odetchnąć (“Inni malarze próbują malować ludzi tak, jak oni wyglądają z zewnątrz, podczas gdy Bosch ma odwagę malować ich takimi, jacy są wewnątrz, w swej duszy" - pisał w roku 1605 José de Sigüença).

Twarze tych ludzi wyrażają wszystkie odcienie podłości, uciechę z nieszczęścia, niezdrowe zainteresowanie, złośliwość, władczość i obojętność. Są tu płatni...