"Późna twórczość wielkich artystów" - pod takim tytułem w roku 1975 Mieczysław Wallis wydał swą frapującą książkę. W ostatnich zaś latach Akademia Muzyczna w Katowicach wspólnie z Uniwersytetem Śląskim zorganizowała dwie bardzo ciekawe konferencje interdyscyplinarne pod hasłem "Styl późny - w muzyce, literaturze, plastyce". Hasło to sygnuje określony obszar twórczości odznaczający się charakterystycznymi cechami. Problemat "ostatniego utworu" byłby więc może częścią szczególną ogólnej problematyki "stylu późnego"? Ja tutaj kładę nacisk na słowo "ostatni". Znaczy ono definitywne zamknięcie, nieodwołalne zakończenie wykluczające wszelką kontynuację. Mówi o czymś, co wynika wprost z tragizmu przynależnego naszej ludzkiej egzystencji jako świadomego bycia-ku-śmierci. Artysta osiąga kres drogi twórczej, dalej już iść po niej nie będzie: Ich habe genug. Es ist vollbracht.