W modlitewnym spotkaniu polsko-niemieckim uczestniczyłem po raz pierwszy w życiu, kiedy miałem już ponad 70 lat, w październiku 2005 r. Takich spotkań z pewnością było i nadal jest wiele, ale mnie się jakoś nie zdarzyło na nich bywać... Może dlatego, że nie umiem po niemiecku? A może działała podświadomość? Wtedy poprosili mnie, żebym zabrał głos. Mówili też inni, oczywiście o warunkach naszego wzajemnego zbliżenia. Kiedy przyszła na mnie kolej, wyznałem, że to, co powiem, publicznie mówię po raz pierwszy w życiu. Że to opowieść dość osobista.

Istotnym i wciąż aktualnym warunkiem zbliżenia jest oczyszczenie pamięci, o którym mówił Jan Paweł II w Roku Jubileuszowym. Dlatego do dziś nie mogę przyjąć rady polskich biskupów, którzy 40 lat temu w liście do biskupów niemieckich napisali: "spróbujmy zapomnieć". Zapomnieć?...

Może kluczem jest ta...