Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Zamiast o czasowym podziale Austrii w 1564 r., należało wspomnieć o podziale dynastii na hiszpańską i austriacką (przy tej ostatniej pozostał tytuł cesarski). Sankcji pragmatycznej po śmierci Karola VI nie uznały różne państwa niemieckie. Karol VII (1742-45) był jedynym, przez parę stuleci, cesarzem nie-Habsburgiem (był elektorem bawarskim). Po nim tron objął mąż Marii Teresy, a nie ona, Karol Lotaryński (dynastia zwała się odtąd Habsburg-Lothringen). W 1740 r. rozpoczęła się I wojna śląska, zaś wojna sukcesyjna rok później. Nie było wojen francusko-austriackich 1792 i 1795-97, ale wojny Francji z I koalicją 1792-97 i II koalicją 1799-1801. W każdej uczestniczyła Austria. W zestawieniu brakuje informacji o wojnie 1805 r. ze słynną bitwą pod Austerlitz, o ogłoszeniu się w 1804 r. przez Franciszka I cesarzem Austrii oraz o rezygnacji z tytułu cesarza rzymskiego narodu niemieckiego w 1806 r., co było końcem I Rzeszy. W 1815 r. na Kongresie Wiedeńskim, poza wymienionymi w tekście sukcesami, Austria zapewniła też sobie dominującą pozycję we Włoszech. Poza zasięgiem jej wpływów pozostawał tylko Piemont (Sardynia). Wbrew zapewnieniom autora zestawienia, Austria nie wzięła udziału w wojnie krymskiej (1853-56), co zaostrzyło stosunki z Rosją, doprowadziło do okupacji Mołdawii i Wołoszczyzny, uniemożliwiając w ten sposób rosyjską ofensywę na Bałkanach. W 1859 r. Austria walczyła także z Piemontem i straciła Lombardię, zaś w 1866 walczyła zwycięsko z Włochami, ale z powodu zwycięstwa pruskiego utraciła Wenecję. Autonomia Galicji była ograniczona od 1867 r., kiedy zabrakło własnego rządu. W 1878 r. wprowadzono nie protektorat, a okupację Bośni i Hercegowiny.
Można było pominąć stosunki dyplomatyczne: “sojusz trzech cesarzy" zawarto w 1873 r., a sojusz z Niemcami w 1879 r. Gorzej, że Trójprzymierze wymieniono w 1914 r., gdy przestało istnieć, bo Włochy ogłosiły neutralność, a w maju 1915 r. przystąpiły do wojny po stronie Ententy. Wspomniane pod datą: rok 1918 projekty reorganizacji państwa pochodzą sprzed 1914 r., cztery lata później nie miały sensu. Wyliczenie strat terytorialnych, jakie poniosły Austro-Węgry po zakończeniu I wojny światowej, jest niekompletne. Brakuje m.in.: Galicji, Bukowiny, południowego Tyrolu, Słowacji, Siedmiogrodu-Transylwanii, Chorwacji. Chyba już lepiej było napisać, co zostało, bo w takiej formie, jak opublikowano, nie wiadomo nawet, czy straty dotyczą tylko Austrii czy całej monarchii. Traktat w Saint-Germain-en-Laye podpisano 10 listopada 1919 r., a nie 1920. Zaś co do Anschlussu, socjaliści popierali zjednoczenie z Niemcami po 1918 r., ale pięć lat po objęciu władzy przez Hitlera już nie.
ADAM GALOS (Wrocław)
