Protesty w Izraelu: „Powinny być kontynuowane, aż reformy Netanjahu upadną” – mówią uczestnicy

Jego przeciwnicy są nieufni – uważają, że Netanjahu próbuje kupić czas, a kontrowersyjną reformę sądownictwa wprowadzi i tak. Oto korespondencja z izraelskich protestów.

28.03.2023

Czyta się kilka minut

Protesty w Tel Awiwie, 27 marca 2023 r. Fot. GIL COHEN-MAGEN/AFP/East News /
Protesty w Tel Awiwie, 27 marca 2023 r. Fot. GIL COHEN-MAGEN/AFP/East News /

Tym, co najbardziej mnie przeraża w tej reformie, jest bezgraniczna władza, którą otrzyma rząd – wyznaje Hamutal, scenarzystka, uczestniczka antyrządowych protestów. – Mówią, że musimy im ufać, że będą rządzili mądrze. A ja nie chcę ufać przywódcom. Chcę, by prawo było w stanie mnie ochronić, gdy zajdzie taka potrzeba.

Potem Hamutal mówi o swoich lękach: – Boję się, że gdy przejmą władzę sądowniczą, prawa kobiet pójdą w odstawkę, a przemoc domowa rozkwitnie. Że stanę się częścią ultrareligijnego kraju, zupełnie jak w Iranie. Martwi mnie, jak będą traktowani nie-Żydzi, Palestyńczycy izraelscy. Boję się, że przejęcie sądów odbierze im możliwość ochrony tych mniejszości – wylicza.

Rivka, pracowniczka instytucji kultury, dodaje: – Martwi mnie to, że idziemy w stronę dyktatury, i że rząd będzie próbował wmuszać nam skutki swoich decyzji, na które nie jesteśmy gotowi. Dlatego regularnie bierzemy z mężem udział w protestach.

Wściekłość ulic

Takie dni jak poniedziałek 27 marca w izraelskiej rzeczywistości zdarzają się z pewną regularnością – konflikt, który nagle eskaluje, fala ataków terrorystycznych tzw. samotnych wilków czy impas polityczny. W zaburzonej codzienności kraj nagle się zatrzymuje, jego tętno przyspiesza, z chaosu okrzyków wydobywa jest jeden, wyraźny i głośny. Taka sytuacja wyjątkowa to dla Izraelczyków norma. Wielokrotnie obserwowałam, jak wchodzą w nią na zawołanie, przystosowani i gotowi do działania, jak w wojsku. Mają to we krwi.

Demonstracje przeciwko reformom nowego rządu – trwające od stycznia m.in. w każdy weekend tuż po szabacie na skrzyżowaniach ulic w całym kraju – uzbroiły przeciwników premiera Binjamina Netanjahu w wytrzymałość i złość. Proponowane zmiany w sądownictwie (m.in. ograniczenie uprawnień Sądu Najwyższego, kontrola rządu nad powoływaniem sędziów, ograniczenie uprawnień doradców prawnych) część Izraelczyków uznała za zamach na demokrację. Do protestów dołączyły osoby o różnych przekonaniach politycznych i z różnych środowisk, także tych kluczowych dla Izraela, jak obronność czy nowe technologie. Niepokój wzbudziło dołączenie do protestów i odmowa służby ze strony rezerwistów. Popularne stały się medialne porównania i ostrzeżenia przed podobną reformą sądownictwa w Polsce sprzed kilku lat, a hasła przestrzegające przed „polskim scenariuszem” zaczęły pojawiać się na transparentach.

W nocy z niedzieli na poniedziałek, niedługo po ogłoszeniu informacji o zwolnieniu przez premiera przeciwnika reformy sądowej, ministra obrony Jo’awa Galanta, ludzie wyszli z domów z taką wściekłością, że przez chwilę można było pomyśleć, że tej nocy na ulicach ktoś zginie. Stłumiona po kilku godzinach przez policyjne armatki wodne wielka demonstracja w sercu Tel Awiwu wróciła w poniedziałek rano ze zdwojoną siłą, tym razem w formie zorganizowanej – strajku generalnego.

Ogłosiła go Izraelska Organizacja Związków Zawodowych (Histadrut), a jej decyzja sparaliżowała pracę uniwersytetów, szpitali i przychodni. Strajk objął także pracowników lotniska im. Ben Guriona, które zaprzestało pracy. Pozamykały się też niektóre galerie handlowe.

Reforma „wstrzymana”

Przez cały dzień kraj trwał w oczekiwaniu na to, jaką decyzję podejmie premier Netanjahu. Pojawiały się pogłoski, że być może wycofa się z dalszego procedowania zmian. Jego koalicjant Itamar Ben-Gewir zapowiedział, że w takim przypadku zrezygnuje ze współpracy w rządzie; w ślad za nim poszli inni politycy.

Wieczorem, tuż przed zapowiedzianym wystąpieniem premiera, na ulice Jerozolimy wyszli – po raz pierwszy od rozpoczęcia protestów w styczniu – także zwolennicy premiera Netanjahu. Protesty uważają oni za wyraz wściekłości lewicy, która nie potrafi przyznać się do porażki w wyborach. Obecność zwolenników premier potraktował później w swoim wystąpieniu jako znak, że posiada legitymację do kontynuowania reform. Tego samego wieczoru do protestu poparcia dołączyli m.in. członkowie skrajnej organizacji La Familia i środowisk kibicowskich; doszło do przepychanek.

Netanjahu zdecydował o chwilowym wstrzymaniu prac nad reformą sądownictwa i zapowiedział konsultacje z liderami opozycji, jednocześnie przestrzegając przed „przestępstwem ekstremistów, wiodących do wojny domowej i wzywających do zaprzestania służby w armii”. Przeciwnicy premiera są nieufni – uważają, że próbuje on kupić czas i nie zmieni swojej decyzji, a reforma ostatecznie zostanie wprowadzona.

To wcale nie koniec

A jak reagują protestujący? Ori, pracownik firmy technologicznej, mówi: – Protestujący wykonują heroiczną pracę, a ich wysiłek ma sens i znaczenie. Jak wyglądałby mój idealny Izrael? Zniósłby tragiczny i pozornie nierozerwalny związek między państwem i religią, zapewniłby całkowitą równość wszystkim swoim obywatelom, przeprowadzałby referenda w sprawach najwyższej wagi, zezwoliłby na małżeństwa cywilne, przyjąłby prawa dla małżeństw jednopłciowych.

– Istnieje zagrożenie, że system sądowniczy straci na skutek tych decyzji możliwość patrzenia władzy na ręce, i w efekcie przestanie chronić obywateli – dopowiada Giora, adwokat. – Już teraz widać rezultaty protestów. Powinny być kontynuowane, aż ta reforma upadnie. Netanjahu był w przeszłości jednym z największych liderów, ale w tej chwili jest już jasne, że stracił zdolność rządzenia tym krajem. Każdy lider ma swoje zastępstwo.

– Netanjahu wciąż jest siłą, z którą trzeba się liczyć – dodaje jeszcze Ori. – Dopóki Netanjahu w ogóle się liczy, Izraelczycy pozostaną podzieleni. Kult jednostki wśród wyborców Netanjahu jest przytłaczający. Nieustanne podżeganie premiera przeciwko części izraelskiego społeczeństwa, głównie lewicowej lub grupom i jednostkom, które są „podejrzane” o bycie lewicowymi, to wątek, który przewija się we wszystkich jego przemówieniach. Po jego odejściu z urzędu pozostanie tu tylko spalona ziemia. Nie mam złudzeń: on nie zrezygnuje. Ma na swoim koncie 3 akty oskarżenia, ale nie przyzna się do porażki. Moja smutna prognoza jest taka, że ​​reforma sądownictwa przejdzie, a ta skrajna koalicja i jej opinie będą miały większość sprawczą.

Organizatorzy protestów nie ustają w wysiłkach – już we wtorek, mimo ogłoszonej przez premiera przerwy, przeszli m.in. ulicami Tel Awiwu. Tego samego dnia Kneset uchwalił kontrowersyjne w świeckich kręgach Izraelczyków „prawo chamecu”, umożliwiając szpitalom wprowadzenie zakazu przynoszenia produktów na zakwasie podczas nadchodzącego święta Pesach (w tym okresie religijni Żydzi wystrzegają się takich produktów).

Tego samego dnia pod przewodnictwem prezydenta Izraela Izaaka Herzoga rozpoczęły się rozmowy między członkami koalicji i opozycji w celu znalezienia kompromisu. Biuro prasowe prezydenta przekazało izraelskim mediom, że przebiegły one „w dobrej atmosferze”.

Tekst ukończono 28 marca o godz. 22

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
79,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Ur. w 1987 r. w Krakowie. Dziennikarka, stała współpracowniczka „Tygodnika Powszechnego” z Izraela, redaktorka naczelna polskojęzycznego kwartalnika społeczno-kulturalnego w Izraelu „Kalejdoskop”. Autorka książki „Polanim. Z Polski do Izraela”, współautorka… więcej